ALBAY TALAT AYDEMİR’İN DARBE GİRİŞİMLERİ BÖLÜM 3

ALBAY TALAT AYDEMİR’İN DARBE GİRİŞİMLERİ  BÖLÜM 3

22 Şubatçılar, hızla hazırlık yapıyorlardı. Artık son bir iş kalmıştı o da çengel atmış oldukları muvazzaf subayların isteği olan ordu içinden yüksek rütbeli bir subay idi. Fakat Aydemir liderliği elinden kaçırmak istemiyordu. Bu nedenle ordu içinden lider isteyenlere Üçüncü Ordu Komutanı olarak Korgeneral Refik Tulga gösterilmişti. 
Ayrıca harekât planında da Üçüncü Ordu, destekleyici kuvvet olarak yer almıştı. 

Aydemir, aslında ihtilal günü olarak 19 Mayıs 1963’ü düşünmüştü ama Atatürk’le yarışa çıkmış olacağı şeklinde yorumlanabilir diye 21 Mayıs’a karar 
vermişti 74. Fethi Gürcan, Cevat Kırca ile Ankara’da ki harekâtın başladığını telefonla bildirmek üzere aralarında “Hastanız İyidir, Merak Etmeyin” parolasını belirlemişlerdi 75. 



İhtilal girişimi kan dökülmeden sona erdirilmiş ve askerler kışlalarına gitmişti.


22 Şubatçıların ihtilal yapacağını 14’lerin lideri Alparslan Türkeş, emekli Binbaşı İzzet Köz’den öğrendikten sonra İsmet İnönü’ye haber vermişti76. İsmet 
İnönü’nün Türkeş’in ihbarına karşılık “Olmaz öyle şey!” demesinden üç buçuk saat sonra 23.30’da ihtilal fiilen başlamıştı 77. 

22 Şubatçılar Harb Okulu’na girerek alarm vermişlerdi. Turgut Alpagut, Alay Komutanlığı görevini aldıktan sonra okuldaki nöbetçi subay heyetini tutuklatıp 
başlarına öğrencilerden bir grup nöbetçi dikerek Harb Okulu’na hâkim olmuşlardı 78. 

Radyo ihtilalciler tarafından ele geçirilip anonsa başlayınca hükümet durumun ciddiliğini anlamış ve tedbirler almaya başlamıştı79. Sabaha karşı Genelkurmay 
Başkanı’nın ültimatomu yayımlandı. Bu ültimatomdan sonra, ihtilalcilerin karargâhı olan Harb Okulu iyice karıştı. Öğrenciler şaşkınlık içindeydi. Hava Kuvvetleri binasına girmek isteyen öğrenciler geri çekilmiş, CMC’lere bindirerek okula götürülmüştü. Harb Okulu, hükümet kuvvetleri tarafından sarılmıştı 80. 

İhtilalci kuvvetler içinde yer alan 229. Piyade Alayı’ndaki bölüklerin komutanları tutuklanınca bu bölükler, Hükümet kuvveti olarak görevlendirilmişlerdi. 
İhtilal girişiminin başarısız olacağı ihtimali güçlendikçe ihtilali destekleyen birliklerde çözülmeler de artıyordu 81. 

Saat 05.30’da Mürted Üssü’nden kalkan iki jet uçağına, ihtilalcilerin mevzilerine ateş açma emri verilmiş ve jetler, Harb Okulu’nun yollarına ateş açmışlardı. 
Bu sırada Harb Okulu’na doğru ilerleyen Muhafız Alayı’nın ileri hattaki birlikleri jetlerin yaylım ateşi açması sonucu dağılmışlardı. Birliğin başında bulunan 
Binbaşı Cafer Atilla ile iki er şehit olmuşlardı. İhtilalciler de artık her şeyin bittiğine inanmışlardı. 

Olay sonunda Talat Aydemir, Mustafa Pakoba’nın Küçükesat’taki evine gitmiş; ihtilalin öncülerinden Fethi Gürcan da Batı Almanya Elçiliği’ne sığınmıştı. 
Gürcan ve Karazeybek elçilik mensuplarından “ Siyasi mülteci ” olarak kabul edilmelerini istemişlerdi. Fakat bu talepleri reddedilmişti. Talat Aydemir ve diğer sanıklar tutuklanarak Mamak Muharebe Okulu’na götürülmüş ve Mamak’taki taş binanın koğuşlarına yerleştirilmişlerdi. 

21 Mayıs olaylarında 8 kişi ölmüş, 26 kişi yaralanmıştı. Birçok askeri araç hasara uğramış, depolardan alınan mermilerin bir kısmı kullanılmıştı. İhtilale 
katılanlardan toplanan silahlarda noksan çıkmıştı 82. Bahtiyar Yalta, 20- 21 Mayıs 1963 başarılı olsaydı neler yapacaklarını şöyle anlatmıştı: “20- 21 Mayıs başarılı olsaydı tüm partiler kapatılacaktı yani radikal olunacaktı. 


Şubat'taki darbe girişimi böylelikle engellenmiş oldu. Ama Talat Aydemir tümüyle pes etmemişti... Bu önderlik elbette yeni bir darbe ve alan kazanmak içindi. Hatta onu Atatürk'e benzetenler bile oluyordu, gazetelerde çarşaf çarşaf haberleri çıkıyordu.



İlk Faaliyetler şunlar olacaktı. 

1- Bütün nüfus kayıtlarını yakacaktık. Adli sicil kayıtlarını, şahsa ait olanlar hariç, devlet ve mahkeme ile ilgili her şey yakılacaktı. Yarın gidin yeni nüfus kâğıdı alın. Sistem sizi suçlu yaptı. Bundan sonra kirletmeyin, bundan sonra af yok. 
2- Bölge kalkınmacılığına gidecektik. Üç dört ili birleştirecektik. Başına vali yanına da planlama kurulu oluşturulacaktı. Planlama kurulu 15- 20 kişiden oluşturulacak içinde öğretmen, filozof, pedegog, din adamı, mühendis, maliyeci bulunacaktı.”83 

Talat Aydemir’in çantasında yakalanan 44/A Sayılı belgede de; reformları gerçekleştirmek için, biri geçici olmak üzere A ve B diye 2 plan hazırlanmıştı. 
A planı geçicidir. Asker ve sivillerden oluşan 26 kişilik bir konsey kurulacaktı. 6 tabii üyesi olan teşrii vazife yapacak bir güvenlik kurulu oluşacak ve 18 kişiden 
oluşan icra organı görevini yapacak Bakanlar Kurulu’nu seçecektir. Bu plan gerekli reformları yaptıktan sonra dar bölge sistemi ile seçim yapılarak daimi olan B planına geçilecekti 84. 


20 Mayıs 1963'te tekrar düğmeye bastı ve çıkardığı eski üniformasını giyerek beklemeye başladı. Aynı gece radyodan ihtilal bildirisi okundu.


Bahtiyar Yalta, parti kurma konusunda yapacakları için de, ‘‘Bizim partimiz ekol olacaktı. Diğer partiler ekolleşememişti. Biz üniversitelerden, işçilerden, memurlardan vb. gruplardan özellikle üniversite öğrencilerinden 4- 5 kişi ile görüşecek, onlar da yakınları ile görüşecekti. Eğer ilk önce görüştüğümüz kişiler yeteri kadar üye kaydedebilirse onu başarılı sayıp dosyaları ile Genel 
Kurul’a gönderecektik. Stadyumda kongre toplanacak ve delegeler gelecekti. Kitleler kaynaşacak ve bunun %50’si kadın olacak. Burada dernek tüzüğü görüşülecek. İşçi, köylü kendi arasında konuları tartışarak komisyona katkıda veya eleştiride bulunacak. Köylü partinin haysiyetini kendisinde görecek’’ demiştir 85. 

Harekâtın bastırılmasından sonra toplanan Milli Güvenlik Kurulu ile Bakanlar Kurulu, Ankara, İstanbul ve İzmir’ de bir ay süreli “Sıkıyönetim” ilan etmişti86. 

Ankara Sıkı Yönetim Komutanlığı, sanıklar için üç ayrı mahkeme kurmuştu. 1 Numaralı Sıkı Yönetim Mahkemesi ihtilalin asıl sanıklarını, 2 Numaralı Sıkı Yönetim Mahkemesi Harb Okulu öğrencilerini, 3 Numaralı Sıkı Yönetim Mahkemesi ise, ihtilalden sonra ihtilalciler lehine teşebbüste bulunanları yargılayacaktı 87. 

İlk duruşma 7 Haziran 1963’te Mamak Muharebe Okulu’nun sinema salonunda başlamıştı. Talat Aydemir de, Fethi Gürcan da idam edilebileceklerini 
düşünmüyordu. İdam cezası alan ihtilalcilerin avukatları, TBMM Dilekçe Karma Komisyonu’na başvurarak ölüm cezalarının müebbet hapse çevrilmesi için özel af isteğinde bulunmuşlar ancak reddedilmişti88. Bu konu ile ilgili olarak Bahtiyar Yalta’nın cezaevindeyken Talat Aydemir’e “ Eğer af olur dışarı çıkarsak yeni bir ihtilale girişecek misiniz?” sorusuna, Aydemir, “Ben şerefli bir askerim. Beni kurtaran, hayatımı bağışlayan meclise el kaldıramam” demiştir 89. 

Karar verildikten sonra Mamak Askeri Cezaevinde, 26 Haziran 1964’te sabaha karşı 03.30’da Fethi Gürcan’ın idam hükmü infaz edilmiştir. Fethi Gürcan’ın 
Aydemir’den bir hafta önce idam edilmesinin nedenini Ömer Gürcan şöyle anlatmaktadır: “Hükümet, her an cezaevinin basılıp Fethi Gürcan’ın kurtarılacağını düşünüyordu. Bu arada cezaevinde bulunan Kürtler de Gürcan’ı Barzani tarafına kaçırmaya çalışıyordu. Bu yüzden bekletmek istemiyorlardı.”90 Saat 03.00’da Talat Aydemir’in de infazının gerçekleştirilmesi kararı, Talat Aydemir’in avukatının son anda yaptığı müracaatla durdurulmuştu. Avukatın yaptığı itirazı, 1 Numaralı Sıkı Yönetim Mahkemesi reddetmişti 91. 

İhtilal sanıklarının yargılanmaya başladığı gün Prof. Perihan Çembel, 21 Mayısçıların kurtarılması için beyanname dağıttığı ve teşkilat kurmaya çalıştığı gerekçesi ile 3 Numaralı Sıkı Yönetim Mahkemesi tarafından üç yıl ağır hapse mahkûm edilmişti 92. 

20- 21 Mayıs olaylarından sanık olan 1459 Harb Okulu öğrencisinin yargılanmasına 13 Haziran 1963’te Harb Okulu sinema salonunda, Ankara 2 Numaralı Sıkı Yönetim Mahkemesi’nde başlanmıştır93. Harb Okulu öğrencisi 1459 sanıktan 75’i 4 yıl 2 ay, 91’i 3 aya mahkûm edilmişti 94. 

On gün okulda tutuklu kaldıktan sonra, 11 Eylül 1963’te beraat eden 1293 öğrenciye aynı gün izin kâğıtları verilerek, askeri araçlarla grup grup şehre sevk 
edilmişlerdi. İstanbul, Ankara ve çevresindeki Harbiyeliler, eğitimlerine devam imkânı sağlayabilmek için bir yandan üniversite çevresinde yöneticilerle görüşmüş; bir yandan da, okula dönebilmek için Danıştay’a başvurmuşlardı95. 

Talat Aydemir’in bu girişimleri başarılı olamamıştır. Çünkü ihtilal girişimi gerektirecek bir durum olmadığı gibi iddia ettikleri şekilde Atatürk ilkelerinden 
herhangi bir sapma da yoktu. Bu girişimler hiyerarşik düzen içinde olmamış sadece belirli bir grup ile sınırlı kalmıştır. 

 DİPNOTLAR;

1 “Ortadoğu’da”, Yarın, s.s.10–24, (29 Mayıs – 7 Ağustos 1963), s.14. 
2 Metin Öztürk, Ordu ve Politika, Gündoğan yay., Ankara, 1993, s.174. 
3 Ali Fuat Başgil, 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, İstanbul, 1966, s.s.153–154. 
4 Kurtuluş Kayalı, Ordu ve Siyaset (27 Mayıs – 12 Mart), İletişim yay., İstanbul, 1994, s.s.59-61. 
5 Şaban İba, Ordu Devlet Siyaset, İstanbul, 1998, s.s.186–187. 
6 A.g.e.,s.s.185-186. 
7 Sıtkı Ulay, Harbiye Silah Başına, İstanbul, 1968, s.165. 
8 Can Kaya İsen, 22 Şubat–21 Mayıs: Geliyorum Diyen İhtilal, İstanbul, 1964, s.15. 
9 Erdoğan Örtülü, Üç İhtilalin Hikayesi, Milli Ülkü yay., 5.basım, Konya, 1979, s.s.5-7. 
10 Ekrem Serim, Türkiye’de Anayasa Hukuku Yönünden 27 Mayıs Devriminden Bu yana Siyasal İktidar Ordu İlişkileri, Ankara, 1974, s.42. 
11 Talat Aydemir, Talat Aydemir’in Hatıraları, May matb., İstanbul, 1968, s.s.89-90. 
12 Akis, XXIII/ 400, 26 Şubat 1962, s.7. 
13 Yılmaz Öztuna ve Ayvaz Gökdemir, Türkiye’de Askeri Müdahaleler, İstanbul, 1987, s.139. 
14 Osman Doğru, ‘‘27 Mayıs, İktidar ve S.K.B.’’, Tarih ve Toplum XII/71, (Kasım,1989), İletişim yay., İstanbul, 1989, s.54. 
15 Öztuna ve Gökdemir, a.g.e., s.s.140-141. 
16 A.g.e.,s.145. 
17 Aydemir, a.g.e., s.104. 
18 Sadi Koçaş, Atatürk’ ten 12 Mart’ a (Anılar), III, Tomurcuk matb., İstanbul, 1977, s.1091. 
19 Eminsu(Emekli İnkılâp Subayları),27 Mayıs 1960’tan sonra MBK tarafından emekli edilen 7000 kadar subay adına, 20 kişi tarafından 6 Eylül 1960’ta kurulan 
bir dernek. Eminsu, 12 Eylül 1980’e kadar varlığını sürdürmüştür. 
20 Rıfkı Salim Burçak, Türkiye’de Askeri Müdahalelerin Düşündürdükleri, Gazi Üniv. Basın Yayın Yüksekokulu Matb., Ankara, 1987, s.s.41-42. 
21 27 Mayıs İhtilali’nden sonra 28 Ekim 1960’de aşırı solcu, partizan ve ahlaki zaafları olduğu gerekçesiyle 147 öğretim görevlisi üniversitelerden uzaklaştırılmıştı. MBK tarafından orduda yapılan tasfiyelere günün 
şartları çerçevesinde önemli bir tepki gösterilmezken, üniversitelerde yapılan tasfiyelere önemli tepkiler olmuş ve üniversite rektörleri Turhan Feyzioğlu, Sıdık Sami Onar, Fikret Narter ve Suat Kemal Yetkin 
istifa ederek durumu protesto etmişlerdi. 28 Mart 1962’de çıkarılan kanun ile 147’lere üniversitelere dönme imkânı sağlanmıştır. 
22 İba, a.g.e., s.188. 
23 Burçak, a.g.e., s. 42; Örsan Öymen, “ Bir İhtilal Daha Var”, Milliyet, 3 Eylül 1986, s.3. 
24 Aydemir, a.g.e., s.s.110-111. 
25 Örtülü, a.g.e. ,s.s.200–201. 
26 Forum, XIV/191, 15 Mart 1962, s.2. 
27 İba, a.g.e., s.193. 
28 Yazgülü Aldoğan, “İhtilalci Bolluğu”, Hürriyet, 24 Mayıs 1986, s.3. 
29 Adalet Partisi’nin kurucularından olan Nuri Beşer, 1961 seçimlerinde Zonguldak’tan milletvekili seçilerek meclise girmişti. Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları’nın ordu içindeki huzursuzlukları 
yatıştırmak ve ihtilal teşebbüslerini önlemek için büyük çaba gösterdikleri günlerde, 27 Ocak 1962’de Nuri Beşer, Ankara’daki Anadolu Kulübü’nde subay aileleri için ağır küfürler etmesi ile gerginlik daha da 
artmıştı. Adalet Partisi, bu zor durumdan kurtulmak amacıyla, 31 Ocak 1962’de Nuri Beşer’i partiden ihraç etmişti. Savcılığın olaya el koyması üzerine, dokunulmazlığı kaldırılan Nuri Beşer,5 Haziran 1962’de 
bir yıl ağır hapse ve dört ay Tatvan’da sürgüne mahkûm edilmişti. 
30 Örtülü, a.g.e., s.209. 
31 Cumhuriyet, 2 Şubat 1962; Metin Toker, İsmet Paşayla 10 yıl (1961-1964), IV, Akis yay., Ankara, 1967, s.44. 
32 Örtülü, a.g.e., s.210. 
33 Toker, a.g.e.,s.45. 
34 Koçaş, a.g.e., s.1095. 
35 Ahmet Emin Yalman, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1922–1971), II, 2.basım, İstanbul, 1997, s.1718. 
36 Nazlı Ilıcak, 15 Yıl Sonra 27 Mayıs Yargılanıyor, Kervan yay., İstanbul, 1975, s.s.290-291. 
37 Örtülü, a.g.e., s.s.215-216. 
38 A.g.e., s.s.217-218. 
39 Cüneyt Akalın, Askerler ve Dış Güçler ‘‘Amerikan Belgeleri İle 27 Mayıs Olayı’’, İstanbul, 2000, s. 271; Cüneyt Arcayürek, Darbeler ve Gizli Servisler (1950-1988), Bilgi yay., 3.basım, Ankara, 1989, s.72. 
40 Vatan, 22 Haziran 1962; Son Havadis, 17 Eylül 1964. 
41 Aydemir, a.g.e., s.s.130-133; Örtülü, a.g.e., s.s.224-226; İsen, a.g.e., s.s.32-35. 
42 İsen, a.g.e., s.s.37-38; Örtülü, a.g.e., s.s.236-238; Ulus, 24 Şubat 1962. 
43 Örtülü, a.g.e., s.s.238-240; İsen, a.g.e., s.s.40-41. 
44 Cumhuriyet, 23 Şubat 1962. 
45 Yazgülü Aldoğan, “22 Şubat Hareketi”, Hürriyet, 25 Mayıs 1986, s.3. 
46 İsen, a.g.e., s.47. 
47 A.g.e., s.s.58-59. 
48 Son Havadis, 24 Şubat 1962. 
49 İsen, a.g.e., s.s.60-63; Dünya, 24 Şubat 1962. 
50 Örtülü, a.g.e., s.271. 
51 Müşerref Hekimoğlu, 27 Mayıs Romanı, Çağdaş yay., İstanbul, 1975, s.12. 
52 İsen, a.g.e., s.s.60-63; Dünya, 24 Şubat 1962. 
53 Hürriyet, 28 Şubat 1962. 
54 Son Havadis, 24 Şubat 1962; Ulus, 24 Şubat 1962. 
55 Toker, a.g.e., s.66. 
56 Örtülü, a.g.e., s.s.288-289. 
57 A.g.e., s. 291. 
58 A.g.e., s.s.299-300. 
59 İsen, a.g.e., s.85. 
60 Örtülü, a.g.e., s.s.304-306. 
61 İsen, a.g.e., s.77. 
62 Örtülü, a.g.e., s.316. 
63 İsen, a.g.e., s.77. 
64 Bedii Faik, İhtilalciler Arasında Bir Gazeteci , Dünya yay., İstanbul, 1967, s.s.271- 276. 
65 Örtülü, a.g.e., s.343. 
66 Dünya, 27 Temmuz 1963. 
67 Örtülü, a.g.e., s.s.355-357. 
68 Son Havadis, 6 Ekim 1964. 
69 Dünya, 27 Temmuz 1963; Erdoğan Örtülü, a.g.e., s.s.357-361. 
70 Yan kuvvetler, 11’ler ve 14’lerden oluşmaktaydı. 11’ler, Milli Birlik Komitesi içinde oluşan gruplardan birisi ve 27 Mayıs İhtilali’nin hedefine ulaştığını, 
seçimlerin en kısa zamanda yapılması gerektiği görüşüne sahipti. 
71 Son Havadis, 18 Ekim 1964. 
72 Örtülü, a.g.e., s.371. 
73 18.04.2003’te Ömer Gürcan İle Yapılan Görüşme. 
74 Örtülü, a.g.e., s.s.377-378. 
75 Dünya, 27 Temmuz 1963- 28 Temmuz 1963. 
76 Son Havadis, 29 Ekim 1964. 
77 Örtülü, a.g.e.,s.390. 
78 A.g.e., s.397. 
79 A.g.e., s.442. 
80 İsen, a.g.e., s.s.168-169. 
81 Örtülü, a.g.e., s.s.457-458. 
82 İsen, a.g.e., s.s.168-173. 
83 11.04.2003’te Bahtiyar Yalta ile Yapılan Görüşme. 
84 Dünya, 27 Temmuz 1963; Hürriyet, 8 Haziran 1963. 
85 11.04.2003’te Bahtiyar Yalta İle Yapılan Görüşme. 
86 TBMM Tutanak Dergisi, Dönem 1, C.2, Toplantı 2, Birleşim 6, 19/05/1963, s.s.104–105. 
87 Örtülü, a.g.e., s.471. 
88 A.g.e., s.522. 
89 11.04.2003’te Bahtiyar Yalta ile Yapılan Görüşme. 
90 18.04.2003’te Ömer Gürcan İle Yapılan Görüşme. 
91 Vatan, 2 Temmuz 1964. 
92 Örtülü, a.g.e., s.s.496. 
93 Cumhuriyet, 14 Haziran 1963; Son Havadis, 14 Haziran 1963. 
94 Vatan, 12 Eylül 1963. 
95 İsen, ‘‘Aydemir İsyanı’nın İçyüzü’’, Son Havadis, 2 Aralık 1964, s.3. 

KAYNAKÇA 

I- Resmi Yayınlar 
TBMM Tutanak Dergisi 

 II- Gazete ve Dergiler 

Akis, XXIII/400 
Cumhuriyet 
Dünya 
Forum, XIV/191 
Hürriyet 
Son Havadis 
Ulus 
Vatan 
Yarın Dergisi 

III- Kitaplar 

AKALIN, Cüneyt, Askerler ve Dış Güçler: ‘‘Amerikan Belgeleri İle 27 Mayıs Olayı’, İstanbul, 2000. 
ARCAYÜREK, Cüneyt, Darbeler ve Gizli Servisler (1950-1988), Bilgi yay., 3. basım, Ankara, 1989. 
AYDEMİR, Talat, Talat Aydemir’in Hatıraları, May matbaa., İstanbul, 1968. 
BAŞGİL, Ali Fuat, 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, İstanbul, 1966. 
BURÇAK, Rıfkı Salim, Türkiye’ de Askeri Müdahalelerin Düşündürdükleri, Gazi Üniv. Basın Yayın Yüksekokulu Matb., Ankara, 1987. 
FAİK, Bedii, İhtilalciler Arasında Bir Gazeteci , Dünya yay., İstanbul, 1967. 
HEKİMOĞLU, Müşerref, 27 Mayıs Romanı, Çağdaş yay., İstanbul, 1975. 
ILICAK, Nazlı, 15 Yıl Sonra 27 Mayıs Yargılanıyor, Kervan yay., İstanbul, 1975. 
İBA, Şaban, Ordu Devlet Siyaset, Chivi Yazıları yay., İstanbul, 1998. 
İSEN, Can Kaya, 22 Şubat–21 Mayıs: Geliyorum Diyen İhtilal, İstanbul, 1964. 
KAYALI, Kurtuluş, Ordu ve Siyaset (27 Mayıs – 12 Mart), İletişim yay., İstanbul, 1994. 
KOÇAŞ, Sadi, Atatürk’ ten 12 Mart’ a (Anılar), III, Tomurcuk Matb., İstanbul, 1977. 
ÖRTÜLÜ, Erdoğan, Üç İhtilalin Hikayesi, Milli Ülkü yay., 5. Basım, Konya. 
ÖZTUNA, Yılmaz, Ayvaz Gökdemir, Türkiye’de Askeri Müdahaleler, İstanbul, 1987. 
ÖZTÜRK, Metin, Ordu ve Politika, Gündoğan yay., Ankara, 1993. 
SERİM, Ekrem, Türkiye’de Anayasa Hukuku Yönünden 27 Mayıs Devriminden Bu yana Siyasal İktidar Ordu İlişkileri, Ankara, 1974. 
TOKER, Metin, İsmet Paşayla 10 yıl (1961-1964), IV, Akis yay., Ankara, 1967. 
ULAY, Sıtkı, Harbiye Silah Başına, Kitapçılık Tic. Basın yay., İstanbul 1968. 
YALMAN, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1922–1971), II, 2. Basım, İstanbul, 1997. 

 IV- Makaleler 

DOĞRU, Osman, ‘‘27 Mayıs, İktidar ve S.K.B.’’, Tarih ve Toplum XII/71, (Kasım 1989), İletişim yay., İstanbul, 1989. 
 V- Röportajlar 

18.04.2003’te Ömer Gürcan İle Yapılan Görüşme. 
11.04.2003’te Bahtiyar Yalta ile Yapılan Görüşme. 


***