İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Dergisi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Dergisi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

25 Şubat 2020 Salı

İranda Kürt Sorunu ve Üzerindeki Etkileri İran Türkiye ilişkileri. BÖLÜM 2

İranda Kürt Sorunu ve Üzerindeki Etkileri İran Türkiye ilişkileri. BÖLÜM 2





Türkiye'nin Iraklı Kürtlere ulaşma çabaları özellikle 1991 Körfez Savaşı'ndan sonra arttı.

Irak ordusunun Birleşik liderlerin koyduğu uluslararası bir koalisyon tarafından yenilmesiyle teşvik edildi Devletler, Iraklı Kürtler, Şiilerle birlikte Bağdat'a karşı ayaklandılar. Ancak Saddam Hüseyin’in ayaklanmayı bastırması şiddetliydi ve 1,5 milyon Iraklı Kürt'ü komşuya itti İran ve Türkiye. Bu operasyonların yıkıcı etkilerini önlemek için ve insani yardım sağlamak için BM Güvenlik Konseyi 688 sayılı kararı kabul etti.
Kürt nüfuslu bölgelerde uçuşa yasak bölgenin uygulanmasına zemin hazırladı
Irak ordusunun daha fazla saldırı yapmasını önlemek için. Türkiye, ekonomik
mülteciler tarafından uygulanan siyasi baskı, kararı destekledi ve Operasyona ev sahipliği yaptı ABD'nin Kürtleri savunma çabaları Konforu sağlayın.59 

Bu arada, Türkiye Iraklı Kürt lider Barzani ve Talabani ile görüştü.

Turgut Özal Eylül 1992'de Ankara'da. Ardından KDP ve KYB, Ankara, Türkiye ile ilişkilerini koordine edecek. Ayrıca, Türkiye KDP ve PUK, uluslararası temaslarını kolaylaştırmak için diplomatik pasaportlu liderler. Bunlara ek olarak, Türkiye ile Irak arasındaki Habur sınır kapısı, KRI için cankurtaran haline geldi.60

    İronik olarak, Körfez Savaşı sonrası gelişmeler dahil olmak üzere Operasyon Konfor ve Türkiye ile Iraklı Kürt liderler arasında uzlaşma, Kürt özerk bölgesi. 688 sayılı karardan kısa süre sonra Irak hükümeti ve Kürt liderler, bu konuyu ele almak için birkaç tur sonuçsuz müzakere düzenledi özerklik. Sonunda Irak hükümeti tek taraflı olarak bölgeden çekildi.

Kürt yönetimini devralmaya. Kısa süre sonra, KDP ve KYB parlamentoyu tasarladı seçti ve kendi hükümetini kurdu.

    Irak Kürt partileriyle ilişkilerine rağmen, hem İran hem de Türkiye yapıldı
geleneksel güvenlik endişeleri nedeniyle KBY'nin ortaya çıkmasından endişe duymaktadır düşmanca bir kaleye dönüşebilecek bağımsız bir Kürt devleti olasılığı güçlerin bölgedeki İran ve Türkiye'nin çıkarlarını tehdit etme potansiyeli vardı. Iraklı Zaten karmaşık ilişkiler geliştirdiğine inanılan Kürt partileri
ABD ve İsrail istihbarat örgütleri her iki ülkedeki yetkilileri rahatsız etti. 

Bu nedenle, Irak’ın toprak bütünlüğüne her zaman destek verdi.

Bu durum. KDP ve KYB liderleri Türk ve İranlı kaygılarını gidermek için
bağımsız bir devlet değil, federal bir Irak içinde özerk bir bölgeye verdikleri destek. Irak Kürt partilerini etkilemek için zaten rekabet halinde olan İran ve Türkiye, diğeri, büyüyen Kürt varlığını kendi çıkarları. 

Böylece Ankara ve Tahran birbirlerinin faaliyetlerini titizlikle izlediler,
yanı sıra bölgedeki üçüncü taraflarınki gibi. İran, Irak'ın kuzeyindeki Türk 
askeri saldırılarını daha geniş jeostratejik olarak görüyordu ve jeo-ekonomik kaygılar, 61 algılanan tarihi çerçevesinde Kuzey Irak'ı ve  Kerkük'teki petrol rezervlerini kontrol etme tutkusu. Büyüyen enerjiye ek olarak talepleri, kalıcı bir milliyetçi söylem.

Kerkük ve Süleymaniye de dahil olmak üzere Osmanlı eyaleti Musul, İran'ın endişelerini alevlendirdi Türkiye'nin niyetleri konusunda. Bazı Türk yetkililerin,
güvenlik nedenleriyle Irak ve Türkiye arasındaki sınır ve içeride bir güvenlik bölgesi kurulması Irak, İran tarafındaki hisseleri artırdı.62

İran, özellikle Iraklı Kürtlere yaklaşan Türkiye'den, 1991 Körfez Savaşı. İran'ın bu yakınlaşma  konusundaki endişeleri çeşitli faktörlerden kaynaklandı.

Her şeyden önce bu, Irak'ın Kürtlerin hayatta kalmak için Tahran'a bağımlılığını azaltacak ve kendini dünyaya açma fırsatları. Gerçekten de İran’ın on yıllardır süren KDP ile ittifakı 1994'te Kürt iç savaşının patlak vermesiyle, ikincisinin kınandığı Tahran, KYB'yi aktif olarak destekleyerek Irak'ın işlerine müdahale ettiği için. Buna karşılık, İran ve KYB, KDP'yi Ankara ile işbirliğinden ciddi şekilde eleştirdi. Dolayısıyla Iraklı Kürt partiler kısmen Türkiye ve İran vekillerine dönüştü. 

   Daha sonra, KDP ve PUK, Dublin, Ankara ve Washington gibi batı şehirlerinde
ABD ve Türkiye'nin sponsorluğu ve İran'ı marjinalleştirmesi. 63 

Ayrıca, Iraklı Kürtlerle uzlaşma yoluyla Türkiye güvenliğini ve istihbaratını sağlamlaştırdı İran'ın algılanan Türklere ilişkin kaygılarını arttıran kuzey Irak'taki mevcudiyet bölgeyi kontrol etme isteği. Türkiye'nin Türkmenlere ilgisinin artması
Türkiye'nin kuzey Irak'la ilgili tutkularının bir başka işareti. Bu arada Türkiye-İsrail ilişkileri 1990'ların ortalarında Amerika Birleşik Devletleri tarafından desteklenen stratejik bir ortaklığa dönüşen, İran’ın Türkiye'nin bölgeye katılımıyla ilgili endişelerini artırdı.64

Irak Kürdistanı'na artan Türk katılımına yanıt olarak ve İran Kürt muhalefetinin bu bölgeye yerleşen faaliyetleri, Tahran'ı artırdı KYB'ye siyasi ve lojistik desteği. Ayrıca İran silahlı kuvvetleri sınır bölgelerinde bazı askeri önlemler. Ağustos 1996'da Devrim Muhafızları, KYB ile ortaklık, Koy kasabası çevresindeki KDPI karargahına saldırdı Sanjaq, sınırın 100 kilometre içinde. İran ayrıca Kürt Hizbullah'ı da destekledi kuzey Irak'ın Barzani tarafından kontrol edilen bölgelerinde KDP'ye karşı kaldıraç olarak aktifti.65

İran ve KYB'nin koordineli baskısıyla karşı karşıya kalan KDPI ve Komala
İran içindeki silahlı operasyonlarını durdurdu. Türkiye'nin İran’ın kuzey Irak’taki faaliyetlerine ilişkin bazı çekinceleri vardı.66 Aksi takdirde Türk makamları, PKK'nın İran’ın müttefikleri aslında PKK ile İran arasındaki anlayışa dayanıyordu. Türkiye ayrıca PKK'nın Suriye, KYB ve İran'ın diğer müttefikleri tarafından desteklendiğinden emin bölgede. Ankara, İran nüfuzunun kuzey Irak üzerinden genişlemesini Suriye'nin Türkiye'nin Bağdat'la bağlarını kesmeye çalışması olarak. Arasında gelişen ilişkiler Tahran ve kuzey Irak'taki İslamcı partiler de Türkiye'yi rahatsız etti. Ankara sürekli İran'ın koruması altında bir Kürt devleti yetiştirmeye çalıştığı ve onu Türkiye'yi istikrarsızlaştırmak.

Bir işbirliği kaynağı olarak Kürt sorunu (2003-2011)

Kürtlerin etrafında dönen yaklaşık yirmi yıllık karşılıklı güvensizlik ve rekabetten sonra konu, İran ve Türkiye çıkarlarının Mart 2003 Amerikan arifesinde yakınsak olduğunu tespit etti Irak'a müdahale. Her şeyden önce, Amerika'nın geleceğine yönelik niyetleri konusundaki belirsizlikler Irak Tahran ve Ankara'yı yaklaştırdı. Her iki ülke de Birliğinin ana ortağı gibi görünen Iraklı Kürtlerin bağımsızlığının
Devletler. Amerikan müdahalesinden önce, Türkiye her iki Kürtçe de bağımsızlık ve Irak'ta “kırmızı çizgiler” olarak bir federal rejim. Endişelerini gidermek için
komşu ülkeler olan Kürtler, İran ve Türkiye'ye liderler ile birlikte heyetler gönderdi Suriye, Mısır ve Suudi Arabistan dahil Arap devletleri, güvende kalacakları için Irak'a bağlı.67

   Irak'a sadakat güvencesine ve Amerikan'ın demokratik olduğunu iddia ediyor
Irak, Türkiye ve İran yaklaşmakta olan savaşı Pandora’nın kutusunun açılmasına benzettiler, sonuçları bunların Irak'ın komşuları tarafından paylaşılacaktı. Böylece, o zamanki Türk Başbakanı Abdullah Gül, Irak’ın komşularını gezerek savaşın önlenmesini istedi.
Irak komşularının dışişleri bakanlarıyla bir dizi toplantı, 23 Ocak 2003 tarihinde İstanbul'da yapıldı. Bu toplantılar Irak’ın komşuları için bir platforma dönüştü
Irak'ın toprak bütünlüğüne olan bağlılıklarını yineledi.

Her ne kadar Amerikan işgali ile ilgili benzer endişeleri paylaşsalar da
Irak'ın, Ankara'nın ve Tahran'ın 'toprak bütünlüğü' Irak ve Iraklı Kürtler. Iraklı Kürt partileriyle derinleşen ilişkilerine rağmen 1990'ların başında, Türkiye bir federal rejimin kurulmasına acilen karşı çıktı ve KRG'nin resmileştirilmesi. 2005 Irak anayasası KBY'yi federal olarak tanıdı bölge; ancak Ankara Irak'ın kuzeyindeki yetkisini tanımak konusunda isteksizdi ve KRG'yi uzun süre göz ardı etti. Tahran’ın işgal altındaki Irak’a yönelik politikası daha karmaşıktı.

Kürt devletinin bağımsızlığına karşı çıkarken, İran tek bölgesel ülkeydi Irak'taki federal rejimi destekledi. Dahası, siyasi bir ittifak kurmaya çalıştı Iraklı Şiiler ve Kürtler arasında Tahran'a dost olacaktı. Türkiye'nin aksine, KBY ile yıllarca yapılan yazışmaları reddeden İran, BKY. İran 2005 yılında Süleymaniye'deki Erbil'de ikinci bir konsolosluk açtı. İçinde Ayrıca, İran'daki Irak Kürt partilerinin bürolarının yanında, KBY bir ‘temsil açtı ofisi "2007 yılında Tahran'da Irak'ta Amerikan güçlerinin varlığı İran ve Türkleri azalttı Kuzey Irak'a yapılan müdahaleler ve istihbarat faaliyetlerini orada sınırlandırdı. Temmuz 2003' te,  Amerikan birlikleri Süleymaniye'deki Türk Özel Kuvvetlerinin bir birimini gözaltına aldı. Amerikalılar ayrıca Ocak 2007'de Erbil'deki İran konsolosluğunda ki İran istihbarat subaylarını tutukladı.

Böylece, Amerikan askeri varlığı ve Irak'ta bir federal sistemin kurulması
Irak Kürt partilerinin ve KBY'nin özerkliğini artırdı. Önceki tarzlarının aksine
İran ve Türkiye'ye yaklaşırken, KDP ve KYB İran'ı eleştirmek için cesaretlendirildi
Türkiye'nin bölgeye müdahaleleri ve Kürt meselesine yönelik politikaları. Dahası,
KBY, Kürt milliyetçi propaganda, yayın ve yayın merkezine dönüştü.
İran ve Türkiye'deki Kürtlerin geleceğine yönelik çok sayıda konferansa ev sahipliği yaptı, İran ve Türk Kürt muhalefetine katıldı.

Bu arada, her ikisi de Kandil dağlarında bulunan PKK ve PJAK, silahlı birliklerini artırdı Özellikle 2004'ten sonra İran ve Türkiye'ye saldırdı. 

   Ankara, PKK'nın Kuzey Irak'ı ziyaret etti ve ABD'nin buradaki 'terörist eylemleri' sona erdirmemesini ve ilgisizliğini protesto etti.
Ancak işgalci ABD'nin Irak'taki komutanlığı, PKK faaliyetlerini kısıtlamak istemiyordu ve Kürdistan bölgesindeki İran Kürt grupları.  Türk protestolarına yanıt olarak üçlü Irak, Türkiye ve ABD temsilcilerini içeren komite kuruldu Kasım 2007'de PKK'ya karşı alınan tedbirleri koordine etmek için. Benzer şekilde, Birleşik Devletler PJAK'ı Şubat 2008'de terör örgütü olarak belirlediler. 

Ancak, bunlar Alınan tedbirler, Amerikan politikaları üzerindeki İran ve Türk kaygılarını etkili bir şekilde azaltmadı bölgede.

   Türkiye'de ve İran'da yeniden canlanan Kürt (PKK / PJAK) militanlığı PKK'yı ortak bir düşman yaptı her iki ülkenin. Amerikanın PKK ve PJAK ile savaşma konusundaki isteksizliği daha fazla işbirliğine yol açtı Ankara ve Tahran arasında. Temmuz 2004'te İran, PKK ve bağlı şirketlerinin terör örgütü. Her iki ülke Kandil Dağları'nı hedeflerken, Türk jetleri sahnelenen hava saldırıları ve İran topçuları PKK ve PJAK tarafından paylaşılan üsleri bombaladı.69 İran ve Türkiye ayrıca istihbarat paylaştı ve zaman zaman askeri operasyonlarını koordine etti
PKK'ya karşı. Örneğin, Ağustos ve Eylül 2007'de hem İran hem de Türkiye sahnelendi Kandil'de PKK üslerini bombalayan ara sıra saldırılar. Haziran 2008'de İran ve Türkiye tekrarladı eşgüdümlü grevleri. Türk Kara Kuvvetleri Komutanı İlker Başbuğ kabul etti İran-Türkiye işbirliği 'istihbarat paylaşımı açısından ‘ayrılıkçılara karşı mücadelede' ve koordineli saldırıların planlanması. 70 Başbakan Erdoğan Irano-Türk'ü doğruladı  PKK'ya karşı işbirliği ve halka karşı ortak askeri operasyonların sinyalini verdi İranlı ve Türk yetkililer kararlılıklarını sürekli yinelediler ve PKK ve PJAK'a karşı mücadelede işbirliği.72

Farklı çıkarlar ve 2011'den sonra çekişmenin canlanması Ankara ve Tahran arasında PKK'ya karşı doğrudan veya dolaylı işbirliği Konu yine Ağustos 2011'de yaşanan bir tartışma ile bir tartışma konusu oldu.

İran'ın önde gelenlerinden Murat Karayılan'ı tutukladığını iddia eden haberlere göre PKK rakamları. Türk ulusal yayın kuruluşu TRT, raporu İran'a atfederken
İranlı yetkililer ele geçirmeyi reddetti. Bu gizem bazı pazarlık spekülasyonlarına yol açtı PKK ile İran arasında Türk medyasında geniş yer buldu.73 

Bu arada, PKK Şemdinli, Hakkari'de bir dizi saldırı düzenledi. Militanlar ve güvenlik güçleri. 

Ardından Türkiye'de hükümet yanlısı medya başladı İran'ı, birçok yetkilinin de paylaştığı  PKK'ya verdiği desteği yenilediği için suçlamak.

Buna göre 2011 yılında PJAK ve İran arasındaki ateşkes Tahran'ı PKK'yı kullanmaya teşvik etti çıkarları ve zıt bölgesel politikalar nedeniyle Türkiye'ye karşı kaldıraç olarak iki ülke.

Türkiye'de Çözüm süreci.,

İran ve Türkiye de Kürt sorununa yaklaşımlarında farklılıklar gösterdi. İran
Kürt muhalefetini, iktidardaki AK Parti hükümetini içerecek askeri tedbirler
Türkiye'de Kürt meselesine barışçıl bir çözüm yolunda çeşitli reformlar sonunda PKK'nın silahsızlandırılmasına yol açar. 2009'un 'Kürt açılışı' daha sonra gelişti
Ulusal Birlik ve Kardeşlik Projesine. Bu arada, Türk milli istihbaratı örgütü MİT, Norveç'in Oslo kentinde önde gelen PKK figürleriyle bir dizi toplantı gerçekleştir di. Şunlar ancak girişimler Ekim 2011'de yeniden canlanan PKK saldırıları nedeniyle durduruldu hükümet 2012 yılının sonlarında MİT tarafından diyalog halinde yürütülen bir 'çözüm süreci' başlattı.

Abdullah Öcalan, PKK'nın tutuklu lideri. BDP (Barış ve Demokrasi Partisi),
PKK'nın siyasi kolu olarak kabul edilen, bu sürece aracılık ederek Öcalan, Kandil'deki PKK liderliği ve Türk hükümeti arasında. Bu duruma göre, PKK Mart 2013'te ateşkes ilan etti ve Türk toprağını zamanında bırakmayı kabul etti.  

Bununla birlikte, çözüm sürecinin başlamasından iki yıl sonra PKK militanları
henüz geri çekilmemişti. Bunun yerine, hükümetin kurtardığı çözüm süreci, PKK bir kentsel gençlik milisleri (YDG-H) kurdu ve belirli şehirlerde sözde demokratik özerkliği kurumsallaştırarak, reaksiyon. Sonunda görüşmeler durduruldu ve PKK ile Türk güvenliği arasında çatışmalar kuvvetleri Temmuz 2015'te Ceylanpınar'da iki polis memurunun öldürülmesi ile yeniden başladı.

Şanlıurfa ili.

Müzakere sürecinin başarısız olmasının, Bununla birlikte, Türk yetkililer bazı bölgesel aktörlerin çözüm sürecini bozuyor ve İran da bunlardan biriydi. Buna göre, barışçıl bir durumda Türkiye'deki Kürt meselesine çözüm getiren İran, büyük bir Kürtçeye sahip tek ülke olacaktı nüfus politik ve kültürel haklarından yoksun bırakıldı. Dahası, değişen Kürtçe son yıllarda jeopolitik, Türkiye'de çözüm süreci de dahil olmak üzere artan güç ve Suriye Kürt hareketinin etkili bir aktör olarak ortaya çıkması o ülkenin kuzeyi nihayetinde İranlı Kürt azınlığı İran'daki Kürt sorununu daha da kötüleştirebilecek daha büyük haklar.77 

     2011 ateşkesine rağmen PJAK ve Tahran arasında İran, yaklaşık 4000 PKK militanının Türkiye'den çekilmek İran Kürt muhalefetine katılabilir.78 

     Ayrıca, çözüm Sürecin başarılı olduğu kanıtlandı, bölgedeki Kürtlerin çoğunun daha dostça olacağı varsayıldı.
İranlı yetkililere arasında 16. yüzyıl ittifakını hatırlatan Ankara'ya Osmanlılar ve Kürtler Safevi İran'a karşı.79 

    Çözüm süreci böylelikle Tahran'ın İran'daki Kürt sorunu üzerindeki potansiyel etkisinden dolayı tehdit ve mahrum etmek Bölgesel siyasette etkili bir enstrümanın Tahranı. 80
     Dolayısıyla İran Türkiye'deki çözüm sürecine karşı temkinli davrandı. Ankara'da İranlı bir diplomat yaptığı açıklamada, ülkesinin  .81 

Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Araghchi İran'ın çekilme ile tedirginliğini dile getirdi PKK militanların ve ‘Sınırlarda bazı gelişmeler olduğunda ve kuvvetler hareket ettirilecek, kesinlikle merkezin rızasıyla gerçekleşmeleri gerekiyor
[Irak ve İran hükümetleri ”’ 82. 

   Ancak, Türk hükümeti Süreci kendi ulusal kapasitesi ile, meseleyi dışına getirmedi işleri gündemi. Ancak İran'ın kaygılarını gidermek için PKK lideri Murat Karayılan, PJAK ve İran arasındaki ateşkesin devam etmesi gerektiğini belirtti.83 Bununla birlikte, İran'ın PKK'ya silahlı mücadelesini sürdürmesi için daha fazla baskı yaptığını bildirdi

   Buna göre, Qasem dahil İran istihbarat yetkilileri Qods Force komutanı Suleimani, PKK'ya sunmak için Kandil'e birkaç ziyarette bulundu militanların geri çekilmesinin durdurulması karşılığında ağır silahlara liderlik ediyor. 

Böylece, PKK meselesi Ankara ve Tahran arasında bir çekişme kaynağı olarak yeniden ortaya çıktı.

'Irak Kürdistanı' üzerindeki rekabetin yeniden canlanması Federal sistemin “konsolidasyonu” ve kuzeyde kurulan Kürt otoritesi Irak, 2010 yılına kadar Türkiye'nin KBY'ye yaklaşımını gözden geçirmesine yol açtı. 

   Türkiye'nin artan enerji talepleri ve Irak Kürdistanı'ndaki ticari çıkarlarının yanı sıra Bağdat ve Tahran'daki Şii egemen merkezi hükümet, Ankara'yı etkili bir şekilde zorladı KBY ile ilişkilerini gözden geçirmek. Ankara, Irak Kürtünü yeniden canlandırmak istedi yeni Kürt sorunu konusunda barışçıl çözüm stratejisine destek.85

Bu çerçevede, Türkiye ilk kez Mart 2010'da Erbil'de bir konsolosluk açtı.
O zamandan bu yana, Türkiye'nin KBY ile ekonomik ilişkileri önemli ölçüde artmıştır. Rağmen İran ile Iraklı Kürtler arasındaki köklü ilişkiler, Türkiye açısından İran'ı aştı ekonomik ilişkiler. 2013 yılında KBY ile Türkiye arasındaki toplam ticaret işlemleri yaklaşık 11 milyar ABD doları olurken, KBY-İran ticaret ilişkilerinin hacmi 6 milyar.

Türkiye ile KBY arasındaki yakınlaşma enerji anlaşmasıyla sembolize edildi.
Kürdistan bölgesinden petrol ihracatını kolaylaştırmak amacıyla Mart 2013'te imzaladı Buna göre, KBY yeni bir boru hattı kurdu.

Kerkük-Ceyhan hattı ve Türk kıyılarında Ceyhan petrol terminaline ulaştı
Akdeniz. İlk petrol Nisan 2014'te uluslararası pazarlara tedarik edildi. Yakında
Türkiye-KBY anlaşmasının açığa çıkarılmasından sonra İran, Irak Kürdistan hükümeti.

Türkiye KBY ile resmi ilişkiler kurduğu için, KDP’nin Ankara ile ilişkileri
önemli ölçüde arttı. Talabani’nin Türk yetkililerle pragmatik ilişkilerine rağmen, KYB İran'ın ana ortağı olarak kaldı. Kurucu üyesi Adel Murad'ın KYB, Türkiye'den ziyade İran'ın katılımına verdiği desteği açıkça dile getirdi (ve Suudi Arabistan) Irak işlerinde.87 

Eylül 2013'te Irak'ta parlamento seçimlerinden sonra Kürdistan, KYB, KYB'den ayrılan Goran'a kalelerini kaybetti. Bu arada, Talabani'nin uzun süredir devam eden hastalığı, kısmen PUK, parti liderliği konusunda önde gelen isimler arasında şiddetli rekabeti ortaya çıkardı. Sonra, İran'ın liderlik için KYB içi rekabete karıştığı ve KYB için bölgesel hükümette bir yer sağlamak.88 Hükümet sonunda
Nisan 2014'ün sonlarında Nechirvan Barzani'nin öncülüğünde kuruldu.

Tahran ve Ankara ile ilişkileri arasındaki hassas dengeyi koruma konusunda çok dikkatli.

Bu nedenle düzenli olarak Ankara, Erbil ve Tahran arasında gidip geldi. 

   Yine de, İran tarafından tartışmalı olarak desteklenen PUK ve Goran'ın hoşnutsuzluğu zaman zaman KDP / Barzani yönetimini zayıflatan siyasi krizler. Örneğin, Haziran 2015'te, Goran ve KYB'den bazı parlamenterler cumhurbaşkanlığını revize etmeye çalıştıklarında KRG ve KRI başkanının yetkisini kısıtlar. Ayrıca Erbil'deki İran konseyi Mesut Barzani'ye verilen teklifi desteklemek için ilgili oturumda görünüşte ortaya çıktı.89
Yeni bölgesel dinamikler ve Kürt sorunu Haziran 2014'te yüzüğe yeni bir oyuncu girdi. IŞİD (Irak İslam Devleti ve Şam), silahlı aşırılık yanlısı grup, ilk olarak Irak'ta El Kaide'nin bir dalı olarak ortaya çıktı ve Suriye'de büyüdü iç savaş yüzünden. Musul'u ele geçirdi, Türk konsolosluğuna baskın yaptı, diplomatları esir aldı iki ay boyunca Bağdat'a doğru yürüdü. Gergin ilişkilerin arka planına karşı ve Bağdat'taki merkezi hükümet arasında yer alan Mesut Barzani KRI, Kürdistan Parlamentosundan bağımsızlık konusunda bir referandum hazırlamasını istedi. İran ifadeye güçlü tepki gösterdi ve KBY'yi bağımsızlık girişimlerine karşı uyardı, Barzani'yi oportünist olarak kınamak. Hüseyin Amirabdollahiyan, Dışişleri Bakan Yardımcısı Arap işlerinden sorumlu olan ‘İran, Irak'ın dağılmasına karşı çıkan Kürt liderler ”. Üst düzey İranlı yetkililer yineledi İran'ın Irak'ın toprak bütünlüğünü korumanın önemi 90 

    Son olarak İran yanlısı vali Necmaddin Karim gibi önde gelen KYB rakamları da dahil olmak üzere Irak Kürdistanı , Barzani’nin referandum teklifine karşı çıktı.91 

   İran’ın güçlü tepkisi kısmen bağımsız bir Kürt devletine ilişkin geleneksel kaygılarından ve İran, Türkiye ve İsrail'in bir Kürdistan üzerinde daha fazla kaldıraç elde edeceğinden endişe ediyor Barzaniler hakimdir.

Türkiye, KBY'nin bağımsızlık çabalarına yönelik kararsız bir yaklaşım benimsemiştir. Hüseyin İktidardaki AK Parti sözcüsü Çelik, röportajda ‘Geçmişte bir bağımsız Kürt devleti [Türkiye ile] bir savaş sebebiydi, ama hiç kimsenin söyleme hakkı yok “Irak bölünmüşse ve bu kaçınılmazsa, [Iraklı Kürtler] kardeşlerimizdir” diye ekledi.92

Bu röportaj, Türkiye'nin KRG'ye karşı geleneksel muhalefetinde bir deniz değişikliği olarak yorumlanıyor bağımsızlık. Ancak, kısa bir süre sonra Çelik, sözlerini netleştirmek için bir açıklama yaptı.

Türkiye'nin Irak'ın toprak bütünlüğünü koruma politikasını yineledi.93 

    KBY yetkilisi bağımsızlık için referandum yapmaktan söz etmeye devam ettiler. İran ısrarla Ancak bu girişimleri reddetti, Türkiye kararsız konumunu korudu Türk yetkililer sürekli olarak Irak'ın toprak bütünlüğüne olan bağlılıklarını dile getirdiler.
Ayrıca, IŞİD'in yükselişinin tehdit altında olmasına rağmen, Türkiye çok az destek sağlamıştır.

IŞİD Erbil ve Sinjar'a doğru yürürken KRG'ye gitti.94 

İran asıl olarak ortaya çıktı silah ve mühimmat sağlayarak KRG'nin IŞİD saldırılarına karşı destekçisi. Dahası, Qods Force'a bağlı İranlı subaylar koordinasyon için Irak ve Irak Kürdistanına akın etti İran ile İran arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkıda bulunan askeri operasyonlar Bir süre sonra Türkiye, ABD'nin liderliğindeki IŞİD'le savaşmak için ABD liderliğindeki uluslararası koalisyona katıldı.
Ağustos 2014. Ayrıca, KBY ve Irak hükümeti ile koordineli olarak, Türkiye
Musul yakınlarındaki Bashiqa'da küçük bir askeri birlik kurdu.95

insanlar ve Kürt peşmerge güçleri. Ancak Bashiqa'daki Türk askeri varlığı
kısa süre sonra Ankara ile Irak merkez hükümeti arasında tartışmalara neden oldu.
Türkiye'nin Sünni kabileleri ve politikacıları desteklemesine karşı duyarlı ve onu 'işgalci' olarak nitelendirdi.95
İran'ın kuzey Irak'taki hırslarıyla ilgili tarihsel kaygıları nedeniyle İran,
Bağdat, Türklerin Başi'deki askeri varlığını kınadı.96

Bu arada Suriye'de 2011 yılındaki gösteriler sonrasında yaşanan kriz
Esad yönetimi Suriye Kürtlerini ön plana çıkardı. PYD (Demokratik Birlik Partisi),
PKK'nın Suriye şubesi Suriye'deki alternatif Kürt partilerini yenmeyi başardı ve
Kürt nüfusun yoğun olduğu bölgelerde 'kanton yönetimleri' kurduğu iddia edildi
Afrin, Kobane ve Jazira. Mart 2016'da, görünüşte diğer etnik gruplarla ortaklaşa
Suriye'nin kuzeyinde PYD, Rojava-Kuzey Demokratik Federal Sistemini ilan etti
Özerk bir yönetim olarak Suriye.97 

   Kürt özerkliğinin arttırılması, özellikle de kuzey Suriye'deki PKK'nın sponsorluğu, geleneksel Türk ve İran kaygısını yeniden canlandırdı

Kürt devletinin olasılığı üzerine. Kürt faaliyetleriyle ilgilenmelerine rağmen
Rojava, Türkiye ve İran bu gelişmeyle ilgili politikalarını koordine edemediler
bölgesel farklılıkları ve güvensizlikleri nedeniyle. Ek olarak, geleneksel
İran ve Türkiye arasında Irak Kürdistanı ile ilgili rekabet kuzey Suriye.
Suriye'nin kuzeyi İran ile Türkiye arasında rekabet için yeni bir alana dönüştü
Kürt müttefikleri. KDP, Türkiye ile mutabık kalınarak Suriyeli Kürtlerin
muhalefete katılmak ve PYD'nin fiili bir federal bölge kurma girişimlerini kınamak, KYB, PYD ile sıcak ilişkilerini sürdürdü ve özerk kuruluşunu destekledi
bölgeler. Gerçekten de, KNC (Kürt Ulusal Konseyi),

Barzani yanlısı Kürt partilerini Suriye muhalefetine davet etti, Türkiye ile koordinasyon. KNC ayrıca PYD tarafından ilan edilen federal sistemi de kınadı ve Mart 2016'daki müttefikleri.98 

PYD'ye gelince, karmaşık bir ilişki geliştirdi Esad yönetimi ve müttefikleri, İran ve Rusya ile. Arasındaki yakın ilişkiler göz önüne alındığında İran ve KYB, PKK ve PYD, Türkiye PYD'nin birleşme girişiminden rahatsız oldu IŞİD'e karşı savaşmak ve uzanan bir koridor yapmak için üç bitişik olmayan kanton Afrin'den Irak sınırına, Türkiye'nin hemen güneyinde ve PYD bildirimi. Bitişik PYD kontrolündeki bir Kürt'ün ortaya çıkmasını önlemek için koridorda, Türk Silahlı Kuvvetleri, Özgür Suriye Ordusu birlikleri ile birlikte Suriye'nin kuzeyinde girdi Ağustos 2016'da görünüşte DAEŞ ile savaşmak için. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde İran, Türkleri müdahale. 

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Bahram Ghasemi, ‘ Mücadele terörizm ve bölgede istikrarın ve  güvenliğin sağlanması için çaba gösterilmesi ... ve bölgesel bütünlüğün ihlali ve başka bir ülkenin egemenliği ”. ArmyTürk Ordusu derhal Suriye'deki askeri Operasyonları Son vermelidir '. 99

Sonuç

İran'daki Kürt sorununun tarihi, modernin kuruluşuna dayanmaktadır.
1920'lerde devlet. Kürt halkının politik istekleri zaman zaman döndü
İran'ın güvenliğini ve toprak bütünlüğünü tehdit eden militan hareketlere dönüştü. Tahran Kürt militanlığını tarihin çeşitli noktalarında 'başarıyla' bastırdı ve etkin bir şekilde kullandı dış politikasında 'Kürt kartı'. Devrimden sonra kurulan İslam Cumhuriyeti Kürt sorunuyla da karşı karşıya kaldı. Sıkıntılı tedbirleri “ortak Kürtler” i elektrik çevrelerine dahil eden Tahran, Kürt sorununun üstesinden 1990'lar. Ancak 2000'lerin başında ortaya çıkan Kürt etno-milliyetçiliği devam etti İran'a meydan okumak için. Kürt militanlığı, 10 yıl içinde
PJAK. Sonuç olarak, neredeyse bir asırlık askeri tedbirler ve kapsayıcı Aryanistten sonra veya İslami söylemlerde Kürt sorunu İran'da önemli bir güvenlik meselesi olmaya devam ediyor.

Sonuç olarak, klasik güvenlik temelli yaklaşımlar İranlıları etkilemeye devam etti
Kürt meselesine ilişkin politikaların yanı sıra komşu ülkelerle olan ilişkileri
Türkiye dahil. Türkiye, Türkiye ile yeni gelişen ilişkilerini sürdürmesine rağmen,
KBY, barış ve çözüm çabaları sonuçsuz kaldı ve askeri savaş kullanımı Kürt Militanlığıyla mücadeleye yönelik önlemler ve güvenlik politikaları yeniden gözden geçirildi.

21. yüzyılın başında, uluslararası parametreleri şekillendirmek için yeni parametreler ön plana çıktı Kürt meselesiyle ilgili politika. İlk olarak, Irak'taki milliyetçi rejimin yerini aldı federal bir hükümet tarafından. Buna karşılık Iraklı Kürtler, yarı bağımsız bir devlet haline gelir. 

Güvenlik kaygılarının yanı sıra, bölgesel aktörler politikalarını, özellikle Türk ve İran girişimlerini  şekillendirmeye başladılar.,

KBY ile ekonomik bağlar geliştirmek. Siyasi oyuna yeni oyuncular da katıldı. İçinde bölge ülkelerindeki köklü Kürt partilerine ek olarak yeni siyasi-militan
IŞİD veya PYD gibi hareketler bölgesel politikadaki rollerini oynamaya istekli. En sonunda, komşu ülkeler arasındaki karmaşık ilişkiler göz önüne alındığında, Kürt sorunu Ankara-Tahran etkileşimlerinin gündeminde önemli bir konu haline geldi. Dolayısıyla, Kürt sorunu, İran ve Türkiye de dahil olmak üzere bir dizi bölgesel konuda farklılıklar ekonomik ve politik ilişkilerini genişletmeye devam etti.

Yine de Kürt sorunu uzun yıllar İran-Türkiye ilişkilerini derinden etkiledi.
Hem güvenlik endişelerine neden oldu hem de klasik içinde bir çekişme kaynağı oldu uluslararası ilişkiler parametreleri ve zaman zaman işbirliği için bir neden olmuştur komşular arasında. İki ülke Kürt meselesini görmeye devam etmesine rağmen bir güvenlik meselesi olarak ve Kürtlerin kendi ulusal güvenliklerine bir tehdit olarak özerklik için teklif vermesi, Ankara’nın ve Tahran’ın rekabet eden bölgesel vizyonları ve çıkarları Kürt meselesiyle ilgili koordineli ve tutarlı bölgesel politikaların benimsenmesi. İçinde onların rekabeti bölgedeki Kürt hareketlerinin parçalanmasına yol açtı, ve bölgesel bloklar arasında aralarında rekabet etmek.

Açıklama bildirimi.,

Yazar tarafından herhangi bir potansiyel çıkar çatışması bildirilmemiştir.
Erişim ve kullanım ile ilgili tüm Şartlar ve Koşullar şu adreste bulunabilir:
http://www.tandfonline.com/action/journalInformation?journalCode=cbjm20
İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Dergisi
ISSN: 1353-0194 (Yazdır) 1469-3542 (Çevrimiçi) Dergi ana sayfası: http://www.tandfonline.com/loi/cbjm20
Atıfta bulunmak için: Bayram Sinkaya (2018) İran'daki Kürt sorunu ve etkileri
-Türkiye ilişkileri üzerine tartışmalar, İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, 45: 5, 840-859, DOI:
10,1080 / 13530194.2017.1361315
Bu makaleye bağlantı vermek için: https://doi.org/10.1080/13530194.2017.1361315
Çevrimiçi yayın tarihi: 10 Ağu 2017.
Makalenizi bu dergiye gönderin
Crossmark verilerini görüntüleme
https://doi.org/10.1080/13530194.2017.1361315
İran'da Kürt Sorunu ve İran-Türkiye'ye Etkileri ilişkiler
Bayram Sinkaya
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü, Ankara, Türkiye


DİPNOTLAR;

1 Bkz. Abdurrahman Qasimlo, İran Kürdistanı (İstanbul: Belge, 1991), 27.
2Kaveh Bayat, ‘İran ve Kürt Sorunu’, Ortadoğu Raporu, no.247, (2008 Yaz), 29.
© 2017 İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Derneği
İLETİŞİM Bayram Sinkaya bsinkaya@ybu.edu.tr
İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Dergisi
2018, Cilt. 45, No. 5, 840–859
3 Robert W. Olson, Kürt Sorunu ve Türkiye-İran İlişkileri: I. Dünya Savaşı'ndan 1998'e (Costa Mesa, CA: Mazda, 1998).
4 Akın Ünver, “Schrödinger Kürtleri: Sınır Değişen Çağda Ulusötesi Kürt Jeopolitiği”, Uluslararası Dergi
İşler, 69 (2) (İlkbahar / Yaz 2016).
5 Kerim Yıldız ve Tanyel B. Taysi, İran'daki Kürtler: Geçmiş, Bugün ve Gelecek (Londra: Pluto Press, 2007), 1-10; Abbas
Vali, 'Rojhelat'ta Kürt Toplumu ve Politika Üzerine Düşünceler', Kürt Meseleleri: Robert W. Olson, Onur Yazısı, ed.
M.M. Gunter (Costa Mesa, CA: Mazda, 2016), 283-314; Soheila Ghaderi-Mameli, 'İslam Cumhuriyeti'ndeki Kürtler: Anket',
Shia Power: Bir Sonraki Hedef İran ?, eds. Michel Korinman ve John Laughland (V. Mitchell Academic, 2007), 251-63.
6 Ali Rıza Şeyh Attar, Kürtler: Bölgesel ve Bölge Dışı Güçler (çev. A. Dursunoğlu) (İstanbul: Ağaç, 2014), 19.
7 Abbas Vali, İran'da Kürtler ve Devlet: Kürt Kimliğinin Oluşturulması (New York: I.B. Tauris, 2011).
8 David McDowal, Kürtlerin Modern Tarihi (New York: I.B. Tauris, 2007), 249-61.
9 Hamidreza Jalaeipour, “1978-88 Yıllarında Kürt Hareketinin Yükselişi ve Düşüşü”, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi,
   1 (2) (2011 İlkbaharı), 93; Benjamin Smith, ‘Arazi ve İsyan: Karşılaştırmalı Perspektifte Kürt Ayrılıkçılığı ', 2009, 18.
    https://www.kurdipedia.org/documents/88423/0001.PDF adresinde bulunabilir.
10 Jaeipour, 'Kürt Hareketinin Yükselişi ve Düşüşü', 93–4.
11 Martin van Bruinessen, "İran ve Irak Arasındaki Kürtler", Ortadoğu Raporu, 141 (Temmuz-Ağustos 1986), 20; Charles G.
    MacDonald, Gulf Körfez Savaşının Irak ve İran Kürtleri Üzerindeki Etkisi ’, Ortadoğu Çağdaş Araştırması, 7 (1982-1983), 268
12 Kamal Nazer Yasin, 'İran Kürdistanı: Kaynama Kazanı', ISN Ağı, 12 Kasım 2007, https://www.isn.ethz.ch/
    Sayısal-Kütüphane / Makaleler / Detay /? Ots777 = 4888caa0-b3db-1461-98b9-e20e7b9c13d4 & Ing = tr & id = 53697
13 Bayat, “İran ve Kürt Sorunu”, 33; Jalaeipour, “Kürt Hareketinin Yükselişi ve Düşüşü”, 91; McDowal, Modern
    Kürtlerin Tarihi, 270; Martin van Bruinessen, 'Kürdistan'da Din', Uluslararası Kürt Araştırmaları Dergisi
    4 (1/2) (1991), 3-4.
14 Najmeh Bozorgmehr, “İranlı Kürtler yaşam ilerledikçe Şii ile birlikte yaşamak istiyorlar”, Financial Times, 3 Aralık 2014.
15 Tahran'da anonimlik koşulu üzerine konuşan Kürt meselesinde uzmanlarla yapılan görüşmeler, Eylül 2013.
16 Geoffrey F. Gresh, 'Küreselleşme Çağında İran Kürtleri', İran ve Kafkaslar, 13 (2009), 187-96.
17 Vali, 'Rojhelat'ta Kürt Toplumu ve Politika Üzerine Düşünceler', 310–13.
18 Chris Zambelis, 'İran Kürdistanı'nda İsyanın Arkasındaki Faktörler', CTC Sentinel, 4 (3) (Mart 2011), 18-21.
19 Yasin, 'İran Kürdistanı: Kaynayan bir kazan'.
20 Jonathan Spyer, “İran Irak Kürdistanı'na sınır ötesi”, Kudüs Postası, 20 Temmuz 2011.
21 Zambelis, 'İsyanın Arkasındaki Faktörler', 18-21; Bruinessen, 'İran ve Irak Arasındaki Kürtler', 14.
22 Örneğin, KDPI Genel Sekreteri Mostafa Hejri, 16 Haziran 2006'da Paris'te düzenlenen uluslararası bir sempozyuma katıldı,
     uluslararası topluluğa Islamic İslam Cumhuriyeti’nin tamamen ve barışçıl şekilde kaldırılmasını ’istedi.
     https://www.institutkurde.org/en/conferences/which_way_is_iran_going/Mustafa+HEJRI.html adresinden ulaşılabilir [10 erişildi Haziran 2015].
23 'Vikipedi: Kızılay İran için silah kaçakçılığı yaptı', Ynet News, 29 Kasım 2010, https://www.ynetnews.com/articles/
     0,7340, L-3991099,00.html
24 Seymour M. Hersh, Next Bir Sonraki Kanun: Hasarlı Bir Yönetim İran'a Daha Az Saldırıya mı Daha Fazlası Mı? ”The New Yorker, 27 Haziran
     2006; Seymour M. Hersh, 'Savaş Alanını Hazırlamak: Bush Yönetimi İran'a karşı gizli hamlelerini artırıyor',
     New Yorker, 7 Temmuz 2008.
25 Muhammed Sahimi, 'İran'da Ayrılıkçı Grupları Desteklemeyi Durdur', Anti-War.com, 15 Ekim 2012, 
     https: //orijinal.antiwar.com/muhammed-sahimi/2012/10/14 / durdurmak destekleyen bölücü grupları in iran /; Mohammad Sahimi, ‘Ahzab-e Kord-e
     İran: Az Ettehad ba Esrail ve Saddam Hüseyin ta Tajzeye Talebei ’, Gooya, 8 Dey 1392, 
     https://news.gooya.com/politics/arşivler / 2013/12 / 172844.php.
26 ‘Federalizm İran'daki Çözümdür: Kürt PDKI, Komala Taraflarının Ortak Anlaşması ', Ekurd Daily, 13 Eylül 2012, 
     https://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/9/irankurd882.htm.
27 Bayat, ‘İran ve Kürt Sorunu’nda alıntı, 35.
28 Walter Posch, 'Diğer Aryanlar ve Müslüman Kardeşler: Kürtlerin İran Anlatıları', 2013, 
 https://www.academia.edu/25506135/Fellow_Aryans_and_Muslim_brothers_Iranian_narratives_on_the_Kurds
29 Jaeipour, 'Kürt Hareketinin Yükselişi ve Düşüşü', 99.
30 Kürt muhalefetiyle mücadele stratejisinin bir parçası olarak İran, topraklarının dışında bile parti liderlerine suikast düzenledi. İran ajanları Temmuz 1989'da Avusturya, Viyana'da KDPI lideri Ghassemlou'ya suikast düzenledi. Halefi Sadegh Sharafkandi de Eylül 1992'de Almanya'nın Berlin kentinde suikast düzenledi. Muhalefet güçleri 1990'ların başından beri yaklaşık 300 Kürt'ün aktivistler Kuzey Irak'taki İran istihbaratı tarafından öldürüldü. ‘İranlı Kürt partileri Tahran'ı kitlesel suçlamakla suçladı suikastlar ’, Rudaw, 14 Aralık 2014.
31 Vali, 'Rojhelat'ta Kürt Toplumu ve Politika Üzerine Düşünceler', 297–9.
32 Bayat, ‘İran ve Kürt Sorunu’, 34; Jacques Neriah, ‘Kürdistan: Türkiye, Irak ve Türkiye arasındaki Bir Sonraki Parlama Noktası
    Suriye İsyanı ’, Kudüs Halkla İlişkiler Merkezi, Ağustos 2012, 16.
33 'İran Kürtleri Reformcu Cepheyi Kurdu', Turkish Daily News, 3 Ocak 2006. 
     https://www.institutkurde.org/tr/bilgi / iran-kürtlerin-form-reformist-ön-1136281758.html;    
     Fuad Haqiqi, ‘Kürt Birleşik Cephesi İran’da Büyümeyi Umuyor Yeni Başkan ’, Rudaw, 28 Temmuz 2013, 
     https://rudaw.net/english/middleeast/iran/28072013.  adresinden erişildi.
34 Fuad Haqiqi, 'Kürt Parlamentosu İran Parlamentosunda Kayıp Kaldı', Rudaw, 2 Ocak 2014, 
     https://rudaw.net/english/OrtaDoğu/iran/02012014.
35 Zambelis, 'İsyanın Arkasındaki Faktörler', 18-21.
36 İran: Kürt Bölgelerinde İfade ve Örgütlenme Özgürlüğü ', İnsan Hakları İzleme Örgütü, Ocak 2009.
37 İran: Güvenlik Kuvvetleri Kürt Protestocuları Öldürdü, İnsan Hakları İzleme Örgütü, 11 Ağustos 2005, 
     https://www.hrw.org/news/2005/08/10/iran-güvenlik-kuvvetleri-öldürme-kürtçe-protestocular
38  Nazila Fathi, “İran Silahlı Mücadeleyle Suçlanan Kürt Aktivisti Yürütüyor”, New York Times, 11 Kasım 2009;
     Neriah, 'Kürdistan: Bir Sonraki Parlama Noktası', 17.
39 Buddad Bordbar, 'İranlı Kürtler Rouhani'yi hayal kırıklığına uğrattı', Al Monitor, 23 Aralık 2013; Rouhani sözlerini tutmadı
     to Kürtler: Kürt Milletvekili ', K24 News, 12 Aralık 2016, https://www.kurdistan24.net/en/news/bcc06f23-4feb-4045-83dddfb393d5d503/ ‘
     Rouhani-değildi-keep-onun-sözler-Kürtlere.
40 İran Cumhurbaşkanı Kürt şehirlerini ziyaret etti, Basnews, 31 Mayıs 2016, https://www.basnews.com/index.php/en/news/orta doğu/279009
41 Kemal Kirişçi ve Gareth Winrow, Kürt Sorunu ve Türkiye: Uluslar Arası Etnik Çatışma Örneği
    (Abingdon: Frank Cass, 1997); Metin Heper, Türkiye'de Devlet ve Kürtler: Asimilasyon Sorunu (New York:
    Palgrave Macmillan, 2007).
42 Kerim Yıldız, Türkiye'deki Kürtler: AB'ye Katılım ve İnsan Hakları (Londra: Pluto Press, 2005).
43 Görmek, Sessiz Devrim: Türkiye'nin Demokratik Değişim ve Dönüşüm Envanteri 2002–2013, Türkiye Cumhuriyeti, Başbakan
     Bakanlık, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı, Ankara, 2013.
44 Bereketli, 'İran ve Irak Arasındaki Kürtler', 26.
45 Karabekir Akkoyunlu, “Türkiye’nin İran Muhakemesi: Hassas Bir Dengeleme Yasası”, Başka Bir İmparatorluk'ta mı? Türkiye'nin dış politikası
    yeni yüzyılda ed. A. Kadıoğlu, M. Karlı ve K. Öktem (İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2012), 4-8, 16-20.
46 Jasar Haghpanah, Kordha ve Seyasete Khareje-ye Jomhour-e Eslame-ye İran (Tahran: Moessese-ye Abrar, 1387), 148;
    Turgut Tülümen, İran Devrimi Hatıraları, (İstanbul: Boğaziçi Yay, 1998), 77–8.
47 Özgür Bilge, ‘PDK (KDP) ile Türk Devletinin Birafiroş-Birakujîli İttifaki’, Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi, 18 Aralık 2013, 
     https://www.lekolin.net/haber-3837-PDK-KDP-ILE-TURK-DEVLETININ -BIRAFIROS -BIRA KUJILI-ITTIFA KI.html   (erişim tarihi 25 Aralık 2014).
48 Nihat Ali Özcan, ‘İran’ın Türkiye Politikasında Ucuz Ama Etkili Bir Manivela: PKK’, Avrasya Dosyası, 5 (3) (1999 Sonbahar), 333-6.
49 Süha Bölükbaşı, Türkiye ve Yakınındaki Ortadoğu (Ankara: Dış Politika Enstitüsü, 1992), 29-30.
50 Atay Akdevelioğlu ve Ömer Kürkçüoğlu, ‘İran’la İliskiler’, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olaylar,
     Belgeler, Yorumlar, ed. Baskın Oran, cilt. II (İstanbul: İletişim Yay., 2001), 582.
51 Michael M. Gunter, 'Türkiye ve İran Kürdistan'da Karşılaşıyor', Orta Doğu Üç Aylık, Mart 1998, 33-40.
52 ‘İran Operasyonunu MGK durdurdu ’, Aksiyon, 19 Şubat 2007.
53 Haghpanah, Kordha ve Seyasete Khareje-ye Jomhour-e Eslame, 177.
54 Gunter, 'Türkiye ve İran Kürdistan'da Karşılaşıyor', 33-40.
55 'İran, Askeri Saldırı Altı Öldürdükten Sonra Türkiye'yi tehdit ediyor', Washington Orta Doğu İşleri Raporu, Ağustos / Eylül 1996,
     https://www.wrmea.org/1996-august-september/issues-in-the-news.html
56 Bayram Sinkaya, “1990'larda Türkiye-İran İlişkileri ve İdeolojinin Rolü”, Algılar, 10, no.1 (2005), 8-11.
57 Aşeshir Pasang, 'Kordha-ye Irak dar Jang-e İran ve Irak', 11 Mehr 1391, 
     https://ardeshir58.persianblog.ir/post/468/.
58 Macdonald, 'Körfez Savaşının Etkisi', 264–6; Bruinesseen, 'İran ve Irak Arasındaki Kürtler', 14.
59 Baskın Oran, Kalkık Horoz: Çekiç Güç ve Kürt Devleti (Ankara: Bilgi, 1998).
60 Cengiz Çandar, Mezopotamya Expresi: Bir Tarih Yolculuğu (İstanbul: İletişim, 2012), 167-84.
61 Jahangir Karami, “Seyasete İran der Ghabale Kordestan-e Irak”, Pajouhashgahe Olum ve Maarefe Dafaa-ye Moghaddes, 12 Mehr 1388, 9.
62 Gunter, 'Türkiye ve İran Kürdistan'da Karşılaşıyor', 33-40.
63 Oran, Kalkik Horoz, 177–82.
64 Mehmood Sariolghalam, 'İsrail-Türk Askeri İşbirliği: İran Algı ve Cevapları', Siyasi ve
     Askeri Sosyoloji, 29 (Kış 2001), 293-304; Bülent Aras, Doksanlarda ies Türk-İsrail-İran ilişkileri:
     Orta Doğu ’, Orta Doğu Politikası, 7 (3) (2000), 151-64.
65 Haghpanah, Kordha ve Seyasete Khareje-ye Jomhour-e Eslame, 190.
66 Bölükbaşı, Türkiye ve Yakınındaki Ortadoğu 31–2.
67 'Türkiye, Irak Kürtleri ve İran: Kuzey Irak savaşı', The Economist, 20 Mayıs 2003.
68 Bayram Sinkaya, ‘Güvensizlik Kavramı İçinde İran-KRG İlişkileri ', ORSAM, 14 Temmuz 2015, 
     https://orsam.org.tr/index.php/İçerik/Analiz/4460?S=ORSAM%7Cenglish
69 Zambelis, 'İsyanın Arkasındaki Faktörler', 18.
70 İran’la Ortak Operasyon ’, Hürriyet, 6 Haziran 2008.
71 ‘Türk Premier Sinyalleri İran ile Ortak Operasyon ’, Türkçe Haftalık, 27 Eylül 2011.
72 ‘Türkiye ve İran “Kürt isyancılara karşı işbirliği yapıyor”, BBC News, 21 Ekim 2011.
73 Abdülkadir Selvi, ‘Yakalanan Karayılan Urumiye’ye Götürülmüş’, Yeni Şafak, 11 Ekim 2011.
74 Pınar Tremblay, ‘İran-Türkiye Kürtlere karşı savaş römorkörü ', Al-Monitor, 13 Aralık 2016.
75 Yıl Ensaroğlu, “Türkiye'nin Kürt Sorunu ve Barış Süreci”, Insight Türkiye, 15 (2) (2013), 7-17.
76 Michael M. Gunter, TurkeyTürkiye'deki Kürt Sorunu: Kareye Bir mi? ’Türkiye Politikası Üç Aylık, 14 (4) (2016 Kış), 77–86;
     Galip Dalay, 'Türkiye'nin Eşiğinde Kürt Süreci mi', Al Jazeera Araştırma Merkezi, 15 Eylül 2015.
77 Frafra Bengio, Iran İran'da Kürt Uyanışı ’, Haaretz, 26 Ekim 2012.
78 Wladimir van Wilgenburg, “İran'ın PKK-Türkiye barış sürecini bozma nedenleri var”, Al-Monitor, 1 Mayıs 2013.
79 Ünver, ‘Schrödinger’in Kürtleri’, 68–9.
80 İran’dan Türkiye’ye “Kürt Sorunu” Oyunu! ”, Timetürk, 15 Kasım 2013.
81 İran: PKK’lıların ölüme almıyoruz, dirisini de almayız ’, Milliyet, 25 Nisan 2013.
82 'İran'ın Ankara Suriye bakan yardımcısı, PKK görüşmeleri', Hürriyet Daily News, 23 Mayıs 2013.
83 Jake Hess, ‘İran“ Kürt Baharı ”nı bekliyor, El Cezire, 29 Haziran 2013.
84 Aslı Aydıntaşbaş, ‘İran’dan Kandil’e“ Çekilmeyin ”Baskısı”, Milliyet, 29 Nisan 2013; Melik Duvaklı, ‘İranla Kürt Satrancı’, Türkiye
     Gazetesi, 20 Kasım 2013.
85 Macar Charountaki, ‘Türk Dış Politikası ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi’, Algılamalar, 17 (4) (Kış 2012), 185-208.
86 Daniel Dombey, “Türkiye kuzey Irak Kürtüyle enerji anlaşması kabul ediyor”, Financial Times, 13 Mayıs 2013.
87 'Zagros genelinde: Irak Kürdistanı'nda İran Etkisi', The Guardian, 21 Kasım 2013.
88 Kamal Chomani, "Türkiye, İran Irak Kürdistan siyasetini etkiliyor", Al-Monitor - Irak Nabzı, 22 Kasım 2013.
89 M. Salih Mustafa, 'İran'ın Kürdistan Bölgesi'ndeki Rolü', El Cezire Araştırma Merkezi, 20 Nisan 2016, 6.
90 Alex Vatanka, Iran İran Neden Bağımsız Kürdistandan Korkuyor ’, Ulusal Çıkar, 25 Temmuz 2014.
91 Kemal Chomani, 'Kürt bağımsızlığı için itmek Iraklı Kürtleri böler', Al-Monitor - Irak'ın Nabzı, 9 Temmuz 2014.
92 Daniel Bombey, ‘Türkiye Tarihi Vardiyada Kürt Devletini kabul etmeye hazır’, Financial Times, 27 Haziran 2014 ,.
93‘ Hüseyin Çelik’ten Kürdistan Açıklaması ’, Milliyet, 30 Haziran 2014.
94 Aslı Aydıntaşbaş, ‘Erbil Ankara’ya Kırgın’, Milliyet, 11 Eylül 2014.
95 Mohammad-Ali Dastmali, 'İran ve Türkiye: Irak ve Ortadoğu'da Rekabet', İran Diplomasisi, 14 Ekim 2016.
96 İran İran'ı Irak'ın Egemenliğini İhlal Etmeye Karşı Uyarıyor ', Fars Haber Ajansı, 24 Ekim 2016.
97 Suriye iç savaşı: Kürtler kuzeyde federal bölge ilan ediyor ”, El Cezire, 17 Mart 2016.
98 Wladimir van Wilgenburg, 'Suriye'deki Kürt Ulusal Konseyi, Kürt rakibinin federalizm ilanını kınadı', ARA News, 19 Mart 2016, 
     https://aranews.net/2016/03/kurdish-national-council-syria-condemns-federalism-declaration-kurdishrival/
99 ‘FM, Türkiye'nin Suriye'ye askeri müdahalesiyle ilgili endişelerini dile getiriyor ”, Mehr Haber Ajansı, 31 Ağustos 2016.


***

İranda Kürt Sorunu ve Üzerindeki Etkileri İran Türkiye ilişkileri. BÖLÜM 1

İranda Kürt Sorunu ve Üzerindeki Etkileri İran Türkiye ilişkileri. BÖLÜM 1






Bayram Sinkaya.,
İngiliz Ortadoğu Araştırmaları Dergisi,

ÖZET;

Kürt sorunu ilişkilerde karmaşık bir rol oynadı İran ve Türkiye arasında. Modern devletlerin ortaya çıkmasından sonra, İran ve Türkiye daha çok güvenlik meseleleriyle uğraşıyorlardı. iki ülke arasındaki ilişkilere egemen oldu. Sonra Kürt meselesi İran-Türkiye ilişkilerinde bir çatışma, rekabet veya işbirliği kaynağı olarak. Bu makalesi İran'daki Kürt sorununu ve 'İslam devrimi'nden bu yana İran-Türkiye ilişkilerindeki Kürt sorunu Bu bağlamda, Kürt sorununu bir güvenlik olarak ele almaktadır, ve İran Cumhuriyeti’nin politikalarını ona. Sonra İran-Türkiye ilişkilerine dönüyor ve sorunun bir çatışma, rekabet kaynağı olarak rolü
ve iki ülke arasındaki işbirliği. Sonunda ile ilgilenir Kürt sorununun yeni bölgesel dinamiklerinin sonuçları ve İran’ın Türkiye ile ilişkileri üzerindeki etkileri.

Osmanlı ve Safevi imparatorlukları arasında imzalanan Qasr-e Shirin (Zohab) Antlaşması 1639'da çağdaş İran-Türkiye sınırlarını  oluşturduğu düşünülmekte dir. Birçok İranlı ve Türk, Özellikle diplomatlar, Ülkeler arasında yüzlerce dostluğun amblemi olarak görüyorlar.

Ancak aynı antlaşma Kürt milliyetçileri tarafından Kürt halkının iki ülkeye bölünmesinin resmileştirilmesi.1 

Bu bölüm İkinci Dünya Savaşı sonrası topraklarda, Kürtleri daha fazla alt bölümlere ayıran Irak, İran, Suriye ve Türkiye arasında.

Kürt eylemcilerin özerklik ve bağımsızlık konusundaki siyasi isteklerine ek olarak, bazı Kürt kabilelerinin millileştirme ve merkezileşme politikalarına direnişi modern devletlerin Kürt sorunu haline geldi.2 Prensip olarak hiçbir ülke
önemli bir Kürt azınlığa ev sahipliği yapmak bağımsız bir Kürt fikrini memnuniyetle karşıladı, devlet, dört ülkeyi bir araya getiren bir ortaklık. Öte yandan, çoğu bu devletlerin komşu ülkelerde de Kürt hareketlerini kullanma geçmişi var düşman rejimlere karşı veya kendi ulusal güvenlik endişeleri nedeniyle. Bu anlamda Kürt soru ulusal hükümetler tarafından yabancıların sömürdüğü bir güvenlik sorunu olarak görülüyor ve komşu rakipler. Modern devletlerin yirminci yüzyılın başlarında ortaya çıkmasından bu yana,
bu çerçeve Ortadoğu'daki uluslararası ilişkilerin klasik parametrelerini belirlemiştir Kürt meselesiyle ilgili. Sonunda yabancı bir yerde merkezi bir konuma geldi dönüşümlü olarak bir çatışma kaynağı olarak İran ve Türkiye dahil bölgesel ülkelerin politikaları ve işbirliği.

Bununla birlikte, 1991 Körfez Savaşı'ndan bu yana, yeni parametreler uluslararası Kürt meselesiyle ilgili ilişkiler. 

En önemlisi,Bağdat'taki milliyetçi hükümet olan geleneksel oyuncular denklemden çıkarıldı. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin (KRG) yarı devlet olarak kurulmasıyla Kuzey Irak'ta Bağdat, Kürt sorunu üzerindeki bölgesel etkisini kaybetti. Son olarak PYD (Demokratik Birlik) önderliğinde Suriye'deki Kürt hareketi Parti), önemli ölçüde güç kazanmış ve ülkenin kuzeyinde. Kürtçe iktidardaki hükümetlerin çökmekte olan yetkilileri sırasıyla Irak'ın kuzeyinde ve Suriye'nin kuzeyinde bölgeler serbest bırakıldı İran ve Türkiye arasında Kürt hareketlerini ve bu bölgeleri etkilemek için Bu makale,  Kürt sorununu İran örneği için güvenlik meselesi olarak gözden geçirmeyi, ve analiz etmek Kürt sorununun İslamiyetten bu yana İran-Türkiye ilişkileri üzerindeki etkileri
Kürt sorununun klasik parametrelerinin devam ettiğini savunuyor.

İran ve Türkiye siyasetine hakim olmak - yani Kürt meselesi bir güvenlik olarak görülüyor her iki ülkede de önemlidir - ve bunun bölgesel politikalarını da şekillendirmesidir. Algılanan Kürt tehdidi zaman zaman Ankara ve Tahran'ı işbirliği yapmaya zorladı, ama aynı zamanda iki ülke arasındaki tartışmaların kaynağı. İran ve Türkçedeki farklılıklar bölgesel siyasete yaklaşımlar ve çıkarları arasındaki farklılıklar onların Kürt meselesinde etkili, uzun vadeli bölgesel işbirliğinin geliştirilmesi. 

Bu tartışma Kürt sorununu İran'da bir güvenlik sorunu olarak ele alarak başlıyor ve Cumhuriyetin bu konudaki politikaları. Daha sonra İran-Türkiye ilişkileri ve
Kürt sorununun hem çatışma hem de rekabet kaynağı olarak rolünü gözden geçirir ve karşılıklı işbirliği. Sonunda tartışma, yeni Kürt sorununun İran’ın Türkiye ile devam eden ilişkileri hakkındaki bölgesel dinamikleri.

İran'daki Kürt sorununun gözden geçirilmesi

İran Kürtleri, toplam İran nüfusunun neredeyse yüzde onunu oluşturuyor. En canlı Kürdistan, Batı Azerbaycan, Kermanshah ve Ilam illerinde İran sınırlarında
Türkiye ve Irak ile. Bunların yaklaşık yüzde 60'ı Sünni Müslümanlar iken,
azınlık Şii'dir ve küçük bir azınlık Yarsan (Ahl-i Hak) inanç sistemini takip eder.5

Modern İran'ın ortaya çıkışından bu yana, Kürt meselesi bir güvenlik olarak çerçevelendi ve Simko isyanıyla başlayan münhasır siyasi haklar - liderin adı
Shikak kabilesi - 1920'lerin başında. Dönüm noktası olayı Ocak 1945'te özerk Mahabad Cumhuriyeti, kısa süre sonra İranlı tarafından yok edildi 7 

   1960'ların sonlarında, Molla önderliğinde Irak'ta bir Kürt ayaklanması
Mustafa Barzani, İran'daki Kürt siyasi hareketinin canlanmasına yardım etti, ancak bu çok kıymık KDPI (İran Kürdistan Demokrat Partisi) ve Komala liderliğindeki bir dizi partiye (İran Kürdistanının Devrimci Emekçiler Örgütü)
İran Kürtlerinin dili. KDPI'nin seçkinler arasında etkili olduğu bilinmesine rağmen, Komala örgütlenmeye çalışan eğitimli kentsel gençlerden oluşan bir Maoist partiydi feodal toprak ağalarına karşı köylü direnci 8

1979 Devrimi'nin ardından Kürt siyasi hareketi bir olarak ortaya çıktı
İslam Cumhuriyeti'nin konsolidasyonunda karşılaşılan en büyük zorluklar. Buna ek olarak KDPI ve Komala, Sanandaj merkezli Maktab-e Kur'an gibi yeni siyasi gruplar ortaya çıktı, Ahmed Moftizadeh liderliğindeki ve dinî milliyetçi Kürtlerde çizdi. Şeyh İzzaddin Mahabad'dan dini bir lider olan Husayni, zamanın bir başka etkili hareket lideriydi.

Pehlevi rejiminin çöküşünün ardından Kürt örgütlerinin çoğu
kendi bölgelerinde bir tür özerklik iddia etti. Devrimden kısa bir süre sonra,
çeşitli Kürt gruplarının temsilcileri özerklik dahil taleplerini formüle etmek için bir araya geldi tek bir idari birlik altında birleşecek olan Kürt bölgeleri için.
Kürtlerin özerkliğe yönelik çabalarına ek olarak Abdurrahman'ı çevreleyen bir tartışma Ghassemlou, Kürt grupları ve devrimci hükümet arasındaki gerilimleri alevlendirdi.

KDPI lideri Ghassemlou, Uzmanlar Meclisi'ne seçilmesine rağmen
anayasanın hazırlanmasından sorumlu olarak, ona katılması yasaklandı. Bir dizi sonuçsuz kaldıktan sonra KDPI liderliğindeki Kürt grupları ve hükümet, eski hükümet binalarını, polis karakollarını ve ordu kışlalarını ele geçirmeye çalıştı. İslamiyet Ayrılıkçılık olarak özerklik taleplerini reddeden Cumhuriyet, askeri önlemler aldı Kürt milliyetçiliğini zayıflatmak ve Kürt direnişini kırmak. Böylece, dağınık Kürt partileri ve güvenlik güçleri arasındaki silahlı çatışmalar tam bir başkaldırıya dönüştü Ağustos 1979.10'da Kürt isyanı, kısa bir süre sonra Devrim Muhafızlarının yükselişiyle bastırıldı Eylül 1980'de Irak-İran savaşının patlak vermesi ve merkezi hükümetin yetkisi yenilendi. Yine de Devrim Muhafızları ile KDPI arasında düşük profilli çatışmalar ve Komala militanları (peşmerga) 1980'lerin ortalarına kadar devam etti.

Kürt peşmergeler kuzey Irak'a taşındı ve Saddam tarafından korunuyordu
Peşmerga, içerideki hedeflere yönelik düzensiz sınır ötesi saldırılara devam etti
KDPI 1996'ya kadar tek taraflı olarak silahlı faaliyetleri durdurdu. Yine de terk etmedi silahlı mücadeleye olan bağlılığı ve peşmerge güçlerini korumuştur.6 

İran özerklik arayan bir dizi Kürt siyasi hareketine tanık oldu ve Simko isyanıyla başlayan münhasır siyasi haklar - liderin adı Shikak kabilesi - 1920'lerin başında. 

Dönüm noktası olayı Ocak 1945'te özerk Mahabad Cumhuriyeti, kısa süre sonra İranlı tarafından yok edildi 7 1960'ların sonlarında, Molla önderliğinde Irak'ta bir Kürt ayaklanması Mustafa Barzani, İran'daki Kürt siyasi hareketinin canlanmasına yardım etti, ancak bu çok kıymık KDPI (İran Kürdistan Demokrat Partisi) ve Komala liderliğindeki bir dizi partiye (İran Kürdistanının Devrimci Emekçiler Örgütü)

İran Kürtlerinin dili. KDPI'nin seçkinler arasında etkili olduğu bilinmesine rağmen, Komala örgütlenmeye çalışan eğitimli kentsel gençlerden oluşan bir Maoist partiydi feodal toprak ağalarına karşı köylü direnci 8

1979 Devrimi'nin ardından Kürt siyasi hareketi bir olarak ortaya çıktı
İslam Cumhuriyeti'nin konsolidasyonunda karşılaşılan en büyük zorluklar. Buna ek olarak KDPI ve Komala, Sanandaj merkezli Maktab-e Kur'an gibi yeni siyasi gruplar ortaya çıktı, Ahmed Moftizadeh liderliğindeki ve dinî milliyetçi Kürtlerde çizdi. Şeyh İzzaddin Mahabad'dan dini bir lider olan Husayni, zamanın bir başka etkili hareket lideriydi.

Pehlevi rejiminin çöküşünün ardından Kürt örgütlerinin çoğu kendi bölgelerinde bir tür özerklik iddia etti. 

   Devrimden kısa bir süre sonra, çeşitli Kürt gruplarının temsilcileri özerklik dahil taleplerini formüle etmek için bir araya geldi tek bir idari birlik altında birleşecek olan Kürt bölgeleri için.
Kürtlerin özerkliğe yönelik çabalarına ek olarak Abdurrahman'ı çevreleyen bir tartışma Ghassemlou, Kürt grupları ve devrimci hükümet arasındaki gerilimleri alevlendirdi.
KDPI lideri Ghassemlou, Uzmanlar Meclisi'ne seçilmesine rağmen
anayasanın hazırlanmasından sorumlu olarak, ona katılması yasaklandı. Bir dizi sonuçsuz kaldıktan sonra KDPI liderliğindeki Kürt grupları ve hükümet, eski
hükümet binalarını, polis karakollarını ve ordu kışlalarını ele geçirmeye çalıştı. İslamiyet Ayrılıkçılık olarak özerklik taleplerini reddeden Cumhuriyet, askeri önlemler aldı Kürt milliyetçiliğini zayıflatmak ve Kürt direnişini kırmak. Böylece, dağınık Kürt partileri ve güvenlik güçleri arasındaki silahlı çatışmalar tam bir başkaldırıya dönüştü Ağustos 1979.10'da


Kürt isyanı, kısa bir süre sonra Devrim Muhafızlarının yükselişiyle bastırıldı
Eylül 1980'de Irak-İran savaşının patlak vermesi ve merkezi hükümetin yetkisi
yenilendi. Yine de Devrim Muhafızları ile KDPI arasında düşük profilli çatışmalar
ve Komala militanları (peşmerga) 1980'lerin ortalarına kadar devam etti.

Kürt peşmergeler kuzey Irak'a taşındı ve Saddam tarafından korunuyordu
Peşmerga, içerideki hedeflere yönelik düzensiz sınır ötesi saldırılara devam etti
KDPI 1996'ya kadar tek taraflı olarak silahlı faaliyetleri durdurdu. Yine de terk etmedi silahlı mücadeleye olan bağlılığı ve peşmerge güçlerini korumuştur.

   Devrim sonrası kanlı olaylar Kürtler arasındaki karşılıklı güvensizliği derinleştirdi siyasi gruplar ve İslam Cumhuriyeti. Devlet güvenlik endişeleri
İranlı Kürtlerin çoğunun dağlık sınır bölgesinde yer alan tarihi yerleri
Türkiye ve Irak'taki ortak uluslar. Bölgenin hükümetin yapması zor olduğu biliniyor zorlu fiziksel özellikleri nedeniyle kontrol. Ancak, aşina olan Kürtler
arazi, sınırın diğer tarafındaki kardeşleriyle sürekli etkileşim halindeydi,
bu da silahlı isyancılara yüksek derecede hareketlilik sağladı. Bu nedenle hükümet ağırlıklı olarak Kürt bölgelerini potansiyel huzursuzluk alanları olarak görme eğilimindeydi ve bu alanlara yatırım yapmayı istemedi. Sonuç olarak, İran'ın Kürt bölgeleri dikkate değer ölçüde az gelişmiştir.12

İran'daki Kürt sorununa mezhepsel bölünmeler eşlik ediyor.

İslam Cumhuriyeti'ne zorlu meydan okuma. Etnik milliyetçi hareket, Kürdistan eyaletindeki Sünni Kürtler ve Batının bazı bölgeleri arasında popüler Azerbaycan. Ancak Kermanshah ve Ilam eyaletlerinde daha çok Şii Kürtler yaşıyor, Tahran'a sadık kaldı ve rejimin kaleleri oldu. Sünni Kürtler Pehlevi rejiminin Şii temelli bir İslam cumhuriyeti ile değiştirilmesine karşı çıktı ilkeleri, Şii Kürtler rejimle yüzleşti.13 Birçok Sünni Kürt ‘iki kat ayrımcı hissediyorum Şi rejimine karşı. ”14 Şii devrimci zekillerinin istihdamı Sünni egemen Kürt bölgeleri bu kaygıyı vurguladı.15 

   Yine de çoğu Kürt siyaseti İslam Cumhuriyeti'ne karşı savaşan örgütler Kürtçe seferber edildi Mezhep kimliği yerine “ulusal” ya da solcu ideoloji tarafından.

   1990'lardaki militan faaliyetin azalmasına rağmen, Kürtçe yayınların yaygınlaşması İranlı Kürtler ve etno-dilbilimsel yakınları arasındaki
Kürt ulusluğu duygusunun gelişmesi ile doruğa ulaşan diğer ülkeler
artan hareketlilik, uluslararası ağlar ve büyüyen küresel iletişim teknolojileri.16 

   Kürt etno-milliyetçi etkinliğinin yeniden canlanmasına katkıda bulunan bir başka faktör genel olarak ve özellikle İran içinde, KBY özerkliğinin Irak'ta birleştirilmesi. Haziran 1992'de yarı devlet olarak kurulan KRG, sonunda resmi olarak tanındı Yeni Irak anayasası tarafından federal bir bölge olarak. KBY'nin başarısı teşvik edildi İranlı Kürtler de benzer yollardan baskı yapacaklar. O zamandan beri, KRG siyasi bir merkez haline geldi İran, Suriye ve Türkiye'den Kürt gruplar arasında kültürel faaliyet. Özellikle İranlı Kürt siyasi partiler KDPI ve Komala yeniden canlandırıldı ve avantaj sağladılar uydu televizyonu ve görüşlerini yaymak için yeni bilgi teknolojileri. Onlar İran'da, açıkça KRG deneyiminden esinlenen bir federalist sistem istedi.

Kürt etno-milliyetçiliğinin yeniden canlanmasına karşılık, Kürt militanlığı da
Kürdistan'da Özgür Yaşam Partisi (PJAK) kurulmasının ardından İran'da yenilendi. kurulmuş 2002 yılında PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi) İran şubesi olarak PJAK, özerklik ve daha fazla kültürel güvence sağlayacak bir federal İranlı Kürtlerin hakları.18 

   Kandil Dağları'ndaki PKK ile aynı üslerin kullanılması Irak-İran sınırı, tahmin edilen  3000 militanla PJAK gerilla savaşı hedefledi İran güvenlik güçleri ve yetkilileri.19 

Ayrıca hükümet binalarını ve kritik altyapıyı, enerji boru hatları dahil. Sonuç olarak, İran’ın kuzeybatı bölgeleri Irak’a sınır ve Türkiye İran güvenlik güçleri ile PJAK arasında yenilenen çatışmaların sahneleri haline geldi Militanlar. Taraflar arasındaki ağır çatışmalar PJAK'ın açıkladığı Temmuz 2011'e kadar devam etti
ateşkes. 20

İran'daki Kürt sorunu bölgesel gelişmelerden soyutlanmadı ve dış müdahaleye karşı bağışıklık kazanmaz. Aslında, iç huzursuzluk için yabancı güçleri suçlamak
muhalefeti itibarsızlaştırmak için kullanılan otoriter hükümetler arasında ortak uygulama ve şiddetli baskısını haklı çıkarır. Ancak İran'daki Kürt sorunuyla ilgili olarak, iç huzursuzluğu ekmek için yabancı güçlerin rolü kolayca göz ardı edilemez.21

İran dışına itilen silahlı Kürt muhalefet grupları Irak'ın kuzeyine yerleşti.
Avrupalı ??politikacılarla yakın ilişkiler geliştirdiler, hatta bazı Avrupa ülkeleri. Sadece insan hakları ihlallerini ortaya çıkarmakla kalmadılar, aynı zamanda destek istediler siyasi amaçları için İran'da da rejim değişikliği çağrısında bulundular.22

Amerikan işgalinden sonra ABD ve İsrail'in Tahran'daki 'rejim değişikliği' girişimlerini göz önünde bulundurarak Irak, İran Kürt etno-milliyetçi hareketleri ve bunların iddia edilen bağlantıları yabancı istihbarat servisleri ile İran’ın güvenlik endişeleri arttı. Gerçekten, Amerikan hükümeti İran'daki 'demokrasiyi' desteklemek için belirli miktarda para ayırdı.

Eski MOSSAD şefi Meir Dagan'ın İsrail’in temel direklerinden birinin İran'la yüzleşme politikası Kürtler de dahil olmak üzere yerel etnik azınlıkların katılımı idi ve Amerikalı ünlü araştırmacı gazeteci Seymour Hersh, Balouchis. İran Kürtlerinin İsrail ile muhalefetinin gizli ilişkileri hakkında PJAK'ı desteklemek için birlikte çalışan Amerikan istihbarat örgütleri.24 Ayrıca, PJAK lideri Hac-Ahmadi, 2007 yazında siyasi talep etmek için Washington'a gitti, mali ve askeri destek. Gizli iddia edilen çok sayıda rapor görünmeye devam etti Kürt muhalefeti ile yabancı istihbarat servisleri arasındaki ilişkiler İran’ın Kürt siyasi hareketleri konusundaki kaygısını artırdı.25

   İran'ın erişemeyeceği ötesinde İranlı Kürt muhalefet partileri, farklılıkları ve güçlerini birleştirin. Örneğin, KDPI ve Abdolah'dan Mostafa Hejri Komalalı Mohtadi 22 yaşında bir işbirliği ve koordinasyon anlaşması imzaladı Ağustos 2012. 

    Anlaşmaya göre, her iki taraf da demokrasinin ve hakların İran milletlerinin, özellikle de Kürt ulusunun, devrilmeden gerçekleşmeyeceği İslam Cumhuriyeti rejimi. Her iki taraf da İran’ın gelecekteki politik sistemin laik, demokratik ve federal olması gerekir.26

İslam cumhuriyetinin Kürt sorununa yaklaşımı İran hiçbir zaman Kürt etnik kökeninin varlığını reddetmedi.

İran ulusu. İran'ın eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'nin `` Hiç kimse
Kürtlerden daha İranlı olduğunu iddia etme hakkına sahiptir.27 Aslında, uzun bir uygulama olmuştur İran'da İranlılar arasındaki ortak etnik ve dilsel kökleri vurgulamak için Ulusal bütünlüğü teşvik etmenin bir yolu olarak Kürtler. Bu 'Aryanist' söylemi yerine yaygın olarak kullanılan Pehlevi rejimine göre, İslam Cumhuriyeti çoğunlukla “pan-İslam” söylemi kullandı Farklı etnik azınlıkları birbirine bağlar.28 

Buna bağlı olarak, Arapça, Türkçe, Farsça, Kürtçe, vb. Konuşan etnik Müslümanlar, emperyalistler İslam ümmetini bölüyorlardı. 

Kapsayıcı ve pan-İslami bir söylemden bağımsız olarak, birbirini izleyen İran hükümetleri devrimi destekleyen ‘ortak Kürtler’ ile İslam Cumhuriyeti ve silahlı karşı-devrimci gruplar.29 

   Kürt etno-milliyetçisi Böylece hareketler marjinalize edilir ve devrimin muhalifleri olarak markalanır.

İslam Cumhuriyeti bu “ayrılıkçı teröristlere” karşı güç kullanmaktan çekinmedi. Göre baskın görüşe göre, siyasi özerklik talebi Kürtlerden gelmiyor ama İslam ve ulus düşmanları tarafından sömürülen bir bahane. Kürt muhalefeti taraflar, verilen yabancı istihbarat servisleri için vekil olmakla suçlanıyor fırsat, nihayetin de Kürdistan'ın İran'dan ayrılmasını, hatta İslam Cumhuriyeti'nin yıkımı. 

Bu nedenle hükümet, siyasi ve askeri nüfuzunu ortadan kaldırmak için önlemler. 30 1980'lerin başından bu yana, güvenlik adına bazı önde gelen Kürt kabileleri. Bu kabile milisleri, Müslüman Peşmerge, Kürt nüfusun yaşadığı bölgeleri istikrara kavuşturmak için İran silahlı kuvvetleriyle birlikte savaştı ve militan muhalefet hareketlerini yenmek.31

Silahlı "karşı-devrimci" gruplar askeri tedbirlerle bastırılmışken, İran, şiddete maruz kalmayan “ortak Kürtler” grubunun faaliyetine devam etmesine izin verdi
parlamentoda oturmasına ve önemli devlet dairelerini işgal etmesine izin verdi. Özellikle 1990'lar boyunca, eski Başkan Khatami'nin önderliğinde, ‘mütevazı
açılışlar Kürtçe dergilerin ve bültenlerin yayımlanmasını mümkün kıldı. Seçilen şehir konseyleri genel olarak İran'da ve özellikle Kürt nüfusun bulunduğu bölgelerde daha fazla yerel işlerin idaresi yetkisi.  
Hatemi Abdullah Ramezanzadeh'i atadı.

   Kürdistan eyaletinin ilk Kürt valisi ve daha sonra kabinenin sözcüsü olarak görev yaptı.32
Kürt aydınlar kültürel enstitüler, dil akademileri ve sivil toplum kuruluşları kurdular organizasyonlar. 2006 yılının başlarında, milletvekillerinin eski bir milletvekili olan Bahaddin Adab, Kürt Birleşik Cephesini kurdu.33 
Kürt milletvekillerini bir araya getiren Adab, 6. ve 7. parlamentolarda Kürt hizip.34

Kapsayıcı ulusal ve İslami söylemlerin istihdamı beklenmedik bir sonuç vermedi
Sünni Kürtlerin çoğunun kendilerini İran liderliğindeki Şiilerin acıları olarak gördükleri Hükümetin kalkınma projeleri yaşam standartlarını yükseltmek için yeterli değildi Kürt bölgelerinde ve memnuniyetsizlik, 1990'lar. Sonunda, İran'ın yeni jeopolitik içindeki ulusal güvenlik endişelerinin artmasıyla Irak'ın Amerikan işgaline eşlik eden koşullar, 'mütevazı açıklıklar' neredeyse tamamen tersine döndü. 2005 yılında Khatami’nin cumhurbaşkanı olarak görev süresinin sonu
yerine neo-radikal Mahmud Ahmedinejad siyasi tersini hızlandırdı ve kültürel açılış. Kürt gazetelerin ve dergilerin bazıları yasaklandı ve editörler uzun davalarla karşılaştı.36 Kürdistan İnsan Hakları Örgütü'nün kurucusu, Mohammad Sadiq Kaboudvand, 2007 yılında 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı İslam Cumhuriyeti'ne karşı propaganda yayıyor. Parlamentodaki Kürt hizip çözülmüş  tür.

ABD'nin Irak'ı işgalinden sonra İran'da artan güvenlik endişelerine paralel olarak, İran güvenlik güçleri de Kürtlerin yeniden canlanmasını engellemek için aşırı önlemler aldı PJAK'ın yükselişiyle dikkat çeken militanlık. Temmuz 2005'te Shivan Qaderi'nin öldürülmesi, Güvenlik güçleri tarafından vurulan ve protestocuları Marivan, devlet şiddetinin sembolü oldu.37 Ayrıca İran, Kürt siyasi eylemcileri. Ehsan Fattahian'ın 2009 yılının Kasım ayında asılması, yasa dışı üyelik için ölüm cezasına çarptırılan 'siyasi suçluların' infaz dalgası
örgütler ve rejime karşı silahlı mücadeleye katılım.38 İran’ın sınır ötesi
PJAK operasyonlarına yanıt olarak Irak'ın kuzeyine askeri baskınlar yeniden canlandı. olmasına rağmen PJAK, 2011 yılında İran'a karşı faaliyetlerini durdurdu, devlet savaş tedbirlerini sürdürdü Kürt nüfuslu bölgelerde.

Açıklıkların tersine çevrilmesi ve algılananlara ek olarak sürekli güvenlik önlemleri Kürtlerin nüfuzlu mevzilerden dışlanması, eski Cumhurbaşkanı Ahmedinejad'ı Kürtler arasında popüler değil. Durumlarının iyileştirilmesi konusunda iyimserlik ve hükümette daha fazla temsil, İranlı Kürtlerin çoğu Hasan Rouhani'ye Haziran 2013 cumhurbaşkanlığı seçimleri. Ne var ki, Rouhani bir Kürt politikacı tayin edemedi veya yönetimdeki herhangi bir üst düzey göreve bürokrat. Gerçekten, hayal kırıklığına İranlı Kürtler, sırası geldiğinde Kürtlerin infazında çarpıcı bir artış oldu aktivistler.39   

Mayıs 2015'te Mahabad'da kötü muamele yüzünden hükümet karşıtı protestolar patladı güvenlik görevlileri tarafından bir Kürt kızı. Mayıs 2016'da Mahabad'ı ziyareti sırasında, Rouhani Kürt meselesine Kürt meselesinde tanınmış bir İslam Cumhuriyeti yaklaşımını yineledi her şeyden önce "İranlılar ve Müslümanlar" olduklarını belirten kitleler. 40 

2016 yazında, KDPI liderliğindeki İranlı Kürt milisleri İran içindeki silahlı faaliyetlerine devam ederek askeri bir tepki.

Kürt militanlığının yükselmesinin İran-Türkiye ilişkilerine etkileri Genel Kürt nüfusunun çoğunluğu ile Türkiye, Kürt sorununu yaşadı komşu İran'la benzer değerlere sahip. Kalıcı Kürtçe şahitlik etmek 1923'te cumhuriyetin kuruluşundan bu yana isyanlar, Türkiye etno-milliyetçiyi düşünmüştü Kürt hareketleri kendi güvenliğine ve toprak bütünlüğüne tehdit olarak. Sonunda PKK, Marksist-Leninist ve Kürt milliyetçi fikirlerinin 1970'lerin sonlarında, Türkiye'ye karşı çok sayıda 'terörist' süren bir 'gerilla savaşı' başlattı saldırılar. Hükümetin 'Kürt ayrılıkçılığına' karşı devam eden mücadelesi, güvenlik önlemleri- Kürt meselesi ne odaklanmış yaklaşımlar. İran davasında olduğu gibi, Türkiye de Ülkenin geri kalanıyla ortak Kürtler 41 siyasal yelpazenin iki ucundan biri ve hükümete hizmet etmek. Ancak, Türkiye resmen Kürtlerin farklı bir insan olarak ve Kürtlerin farklı bir dil olarak varlığını reddetti, AB teklifinin bir parçası olarak bir dizi reformun gerçekleştirildiği 2000'lerin başına kadar Ayrıca, demokratik dönüşüm çerçevesinde alınan reformlar AK Parti altında Kürt taleplerinin çoğunu karşıladı ve Türkiye'deki Kürt sorununu çevreleyen tartışmalı konular. Bunlar
olağanüstü hal ve yayıncılık, yayıncılıkta Kürt dilinin kullanımının yasaklanması,
eğitim ve siyasi katılım. Siyasi partiler ve sivil toplum örgütleri ayrıca yasallaştırıl dı ve bazı Kürt aktivistlerin vatandaşlık hakları eski haline getirildi.43  

Ancak, kalıcı PKK faaliyetleri hükümetin güvenlik merkezli bir bakış açısını korumasına neden oldu. Türkiye, Irak ve İran'daki Kürt hareketlerini aynı güvenlikle görüyordu ve komşu Kürt militan örgütlerin yükselişinden endişeliydi
ülkeler. İran ve Irak'ın 'Kürt kartı' oynama girişimleri de rahatsız oldu bir  birlerine karşı. Bu nedenle Türkiye Kürtlere karşı önlemlerini koordine etmeye çalıştı. Irak ve İran hükümetleriyle militan hareketler.44 

Ancak tarihsel endişeler, jeopolitik düşünceler ve İran'ın rekabet eden bölgesel çıkarları ve Türkiye, iki ülke arasında etkili işbirliğini engelledi.45

Kürt sorunu konusunda ara sıra işbirliği geçmişine rağmen, 1980'lerde Kürt militanlığı İran-Türkiye ilişkilerini olumsuz etkiledi. İlk olarak İran suçladı
Türkiye silahlı Kürt gruplarını barındırdığı için, Kürtçedeki bu istikrarsızlığı desteklediğini iddia etti kuzeybatı İran'ın bölgeleri. Kraliyetçi karşı devrimcilere ek olarak, bazı Kürtler muhalefet grupları İran içinde Türk topraklarından saldırılar düzenlediler. Gergin bir süre sonra iki ülke arasında, bu grupların 1990'ların ortasında kuzey için Türkiye'den ayrıldığı bildirildi Iraq. 46 Kürt militanlığının İran-Türkiye ilişkileri üzerindeki ikinci etkisi PKK faaliyeti. KDP (Kürdistan Demokratik) ile işbirliği protokolüne dayanarak Parti), 1983 yılında Şam'da imzalanan PKK, 47 Kuzey KDP İran'ın müttefiki olduğu için Türkiye KDP-PKK'yı inceledi İran'ın PKK'ya verdiği desteği zımnen eşit olarak kabul etti.48 Dahası, PKK Batı Azerbaycan eyaleti İran'ın dağlık coğrafyasını kullanarak
1980'lerin ortalarında Türkiye-İran sınırı. Türkiye, PKK’nın İran'la ittifak ettiği Kürt partileriyle ilişkileri ve İran topraklarındaki faaliyetleri.

Türk medyasında PKK'nın İran'la ilişkileri vurgulanırken Türk politikacılar kınandı İran, PKK'yı desteklediği için.

Böylece PKK, Türkiye-İran ilişkilerini engelleyen önemli bir faktör olarak ortaya çıktı. Ankara en İran topraklarındaki PKK militanlarını takip etmek için sıcak takip anlaşması talebi Tahran tarafından reddedildi. Ancak iki ülke Kasım ayında bir güvenlik anlaşması imzaladı 1984 Ankara'da.49 Bu anlaşma taraflardan herhangi bir grubun faaliyetlerini önlemelerini gerektirmiştir diğerinin güvenliği ne karşı yıkıcı eylemlerde bulunmak. Ancak, suçlama oyunu iki ülke arasında PKK faaliyetleri devam etti. Anlaşmazlıklarının üstesinden gelmek için güvenlik endişeleri üzerine, Eylül 1992'de yeni bir güvenlik protokolü imzaladılar.
Önceki hükümleri tekrarlayan protokol, her iki tarafın da başkalarının güvenliğini tehdit eden ve yasadışı sınır geçişlerini önleyen faaliyetler. Ayrıca uzmanlar düzeyinde ve üst düzey güvenlik komitelerinin kurulmasını öngörmüştür.
officials.50

Güvenlik protokollerine rağmen, İran'ın PKK'ya verdiği desteğin Türk iddiaları devam etti 1990'lar boyunca. İran, PKK'nın kendi kamplarında kamp kurmasına izin vermekle suçlandı ve sınır ötesi saldırılara karışmak. Üst düzey güvenlik görevlileri bile açıkça İran'ın Türkiye'ye karşı "siyasi amaçları için terörizm kullandığını" iddia etti.

Türkiye'nin Hakkari iline bitişik Şeyhi Dağları'nın İran tarafı olduğu iddia edildi
yaklaşık 700-800 militandan oluşan birkaç PKK kampının üssü olarak. Türk ordusu hazırlandı Mayıs 1995'te bu kamplardan birine saldırmak, o zamanki Cumhurbaşkanı Süleyman'ın önlediği bir plan Tahran'la gerginliği arttırmak için Demirel.52 Yine de iddialar ikili ilişkiler gündeminin önemli bir bölümünü oluşturdu. İran genellikle İran içinde PKK kamplarının varlığı, ancak sınır alanını kontrol etmekte güçlük çekti çünkü bazı PKK'ların sömürülebileceği fiziksel özellikleri yüzünden üyeler.

Türk güvenlik güçleri Şubat 1999'da PKK lideri Abdullah Öcalan'ı tutukladı.
Öcalan, örgütünün birçok devlet tarafından desteklendiğini kabul etti, İran dahil. Yaygın itiraflarına göre İran, topraklarında kamplar sağlayarak ve KYB'yi (Vatanseverler Birliği) PKK operasyonlarına izin vermek için). İran bu suçlamalarda çoğunlukla sessiz kaldı.

Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit ise aksine İran'ın yerini aldı Suriye, PKK'nın hamisi olarak.  İran, PKK'yı sınırlarından uzak tutmaya çalışarak karşılık verdi
Türkiye ile ve PKK ile KYB arasında arabuluculuk yapmak, ilki Kandil'e yerleşmeye Dağlar.53 Sonunda, PKK Türkiye'deki silahlı faaliyetlerini 2004 yılına kadar durdurdu. Kürt sorunu, Ankara-Tahran ilişkilerini sadece İran'ın PKK'ya destek verdiğini iddia etti, aynı zamanda Türk askeri operasyonlarına karşı
sınırın İran tarafında ara sıra büyük hasarlar veren PKK.

   Böyle bir durumda, Ocak 1994'te sınır yakınındaki Zaleh kampını bombalarken, Türk Hava Kuvvetleri dokuz İran köylüsünü öldürdü.54 Haziran 1996'da İran, Türk saldırısının helikopter İran topraklarına beş kilometre sapmış, altı köylü öldürmüş ve yaralanmıştı Sınır köyü Silvana'da 17 kişi daha var.55 Bir Türk jeti istila edildiğinde gerginlik tekrar kuruldu İran hava sahası ve Haziran 1999'da Piranshahr'a yakın bir askeri görevi bombaladı. Olayda beş asker ve iki paramiliter öldürülmüştü. Ek olarak İran Dışişleri Bakanlığı'ndan güçlü bir tepki, İran Silahlı Kurmay Başkanı Kuvvetler ülkesinin misilleme hakkını açıkladı. Kısa süre sonra İran sınır güvenlik görevlileri iki Türk askerini sınırın yasadışı bir şekilde geçtiği için tutukladı. Mutabakata varıldı Ağustos 1999'da Ankara üst düzey güvenlik komisyonu toplantısında. 'Irak'ın Kürdistan bölgesi' konusunda İran-Türkiye rekabeti Kürt sorununun İran-Türkiye ilişkileri üzerindeki bir diğer etkisi de rekabete bağlıydı Irak Kürdistan Bölgesi'ndeki (KRI) iki ülke arasında. Aslında İranlılar Türkiye'nin bölgeye yaklaşımları da benzer faktörlerle şekillenmiştir. Her iki İranlı Kürt silahlı muhalefet ve PKK militanları 1980'lerin ortalarında Kuzey Irak'a yerleştiler.

İran ve Türkiye'ye sınır ötesi baskınlar düzenlediler. 

Öncelikle bu saldırıları içeren İran ve Türkiye Irak Kürt partilerine yaklaştı.
Tersine, Iraklı Kürt partileri, ülkelerindeki belirsizlik ve istikrarsızlık ile çevrili
kendi ülkesinde mali, lojistik ve politik destek alma konusunda hevesliydi
İran ve Türkiye’den Sonuçta her ülkenin Iraklı Kürtlerle ilişkileri özel stratejik hesaplamaları ve güvenlik kaygılarına göre gelişti.

    Aslında İran'ın Irak Kürt işlerine uzun bir müdahale geleneği vardı. Savaşırken Kürt muhalefeti konusunda İran, Irak Kürt hareketlerini Irak hükümetine karşı bir kaldıraç ve İran Kürtçesini barındırmanın bir yolu olarak muhalefet. Devrimden kısa bir süre sonra, kuzeybatıya doğru çekilen Barzaniler İran 1970'lerin ortalarındaki yenilgilerinden sonra Devrim Konseyin den izin aldı İran güvenlik güçlerine yardım etmek için KDP'yi yeniden örgütlemek ve milislerini yeniden düzenlemek İran Kürt bölgelerinde istikrar.57 KDP böylece İran silahlı kuvvetlerine yardımcı oldu KDPI peşmergelerini sınırdaki stratejik konumlardan uzaklaştırıyor. Salgından sonra Eylül-1980'deki Irak-İran savaşında KDP, Irak'ın kontrolünü ele geçirmek için kuzey Irak'a taşındı.
İran makamlarıyla koordineli olarak stratejik yerler.

    KDP'den farklı olarak, Klab'den ayrılan Talabani liderliğindeki PUK
1980'lerin başında taktik ve ideolojik nedenlerle - başlangıçta Bağdat'a yaklaştı ve İran Kürt muhalefeti ile dostane ilişkileri korudu.58 Ancak müzakereler sonrasında aralarında 1984'te başarısız oldu, PUK siyasi ve lojistik için Tahran'a döndü destek. Daha sonra KYB ile İran arasındaki ilişkiler hızla gelişti. İran bağlı
PUK ile ilişkilerine büyük önem veriyor çünkü sınırın çoğunu kontrol ediyordu
Irak tarafındaki İran Kürt muhalefetinin dayandığı bölge. Uyarınca İran ile KYB arasında imzalanan anlaşma, ikincisinin Tahran, silah ve mal nakletmek ve peşmerge aileleri için oturma izni almak.

İran ayrıca KDP ve KYB arasındaki anlaşmazlığa aracılık ederek Irak Kürtlerine İran desteği, mücadelelerine şartlıydı Irak hükümetine karşı ve sınır bölgesini İran Kürt muhalefeti.

Bu arada, Türk ordusu Mayıs 1983'ten sonra tekrar tekrar Kuzey Irak'a taşındı.
PKK militanlarıyla savaşın. Bu saldırılar Ankara arasındaki güvenlik anlaşmasıyla haklı çıktı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin kaçan terörist grupların peşinden gitmesine izin veren Bağdat. Irak'taki Türk askeri operasyonlarının çoğu, kontrol altındaki bölgelerde gerçekleştirildi.

İran'ın uzun zamandır müttefiki olan KDP. Türkiye Irak Kürtlerine de yaklaşmak için Kuzey Irak'taki PKK faaliyetleri. Sonunda KDP, PKK ile olan anlaşmasını tek taraflı olarak sonlandırdı Türkiye ile ilişkilerini geliştirdi. 


2 .Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR..

***