GERİ KABUL VE VİZE SERBESTİSİ ANLAŞMASI AB HUKUKUNA AYKIRILIĞI BÖLÜM 2

GERİ KABUL VE  VİZE SERBESTİSİ ANLAŞMASI AB HUKUKUNA AYKIRILIĞI  BÖLÜM 2

 Geri Kabul Anlaşmasının Uluslararası Hukuka Aykırılığı

AB ile Türkiye arasındaki Geri Kabul Anlaşması öncelikli olarak Uluslararası hukuka aykırılık içermektedir. Dikkate alınması gereken husus 1952 tarihli Cenevre Sözleşmesidir ve mültecilerin statüsüne ilişkin 1951 Cenevre Sözleşmesi’nin arkasındaki temel fikir yaygın olarak kabul görmektedir: “zulümden kaçan kişilere güvenli bir sığınak sağlanmalıdır”. Ne var ki, korumayı kimin sağlayacağı konusunda büyük bir anlaşmazlık vardır. “Güvenli üçüncü ülke” veya “güvenli sığınma ülkesi” kavramları, sığınmacıların kendi seçtikleri bir yere gidebilmelerine değil, koruma bulabilecekleri ilk ülkeye vardıklarında koruma talep etmeleri gerektiğine işaret eder.60 Bilindiği üzere, bir 
ülkenin güvenli sığınma ülkesi sayılması için iki temel şart vardır: ülkenin gerçek anlamda etkin koruma sağlaması ve o ülkede, kişilerin hayatlarına veya özgürlüklerine tehdit oluşturabilecek menşe ülkeye veya bir başka ülkeye gönderilme riski bulunmamasıdır. Bu koşulda, non-refoulement, yani geri göndermeme (iade edilmeme) yükümlüğü olarak bilinir.61 

Türkiye’ye güvenli bir ülke statüsü verilmesinin Cenevre Konvansiyonu’na taraf olmasına bağlı olması, uluslararası hukuk açısından gereklilik arz etmektedir. Türkiye’nin 1951 tarihli Cenevre Konvansiyonu’nu coğrafi kısıtlama ile uyguladığına, yani Batı’dan gelenleri mülteci olarak gördüğü, Doğu’dan ya da Afrika’dan gelenleri ise mülteci olarak kabul etmediği açıktır. Böyle bir çekince 
varken, Türkiye Cenevre Sözleşmesi’ne tam taraf olma koşulunu ne ölçüde yerine getirmiştir?

Hatırlamakta fayda var ki, Türkiye 1951 Mülteci Sözleşmesi’ni ve 1967 ek Protokolü’nü onaylasa da, Avrupa ülkelerinden olmayan kişileri iltica sisteminden muaf tutan coğrafi sınırlamayı henüz kaldırmış değil. Bu da, Avrupa ülkesi olmayan herhangi bir ülkedeki şiddetten veya zulümden kaçanların Türkiye’de mülteci olarak tanınmamaları ve koruma elde edememeleri anlamına geliyor. Bakıldığında, Türkiye’den Yunanistan’a geçen sığınmacıların birçoğu Orta Doğu ve Asya’dan geldiği görülmektedir.62 Bu durumda Türkiye’nin güvenli 
bir ülke statüsünde olmadığı açıktır. Sonuç itibariyle, Geri Kabul Anlaşması ile Türkiye’ye AB ülkelerinden geri gönderilecek mülteciler açısından non-refoulement (iade edilmeme) ilkesinin ihlali söz konusu olacaktır. Vurgulamakta fayda var ki, non-refoulement ilkesi kendiliğinden kabul yükümlülüğü oluşturmamakta, fiili sığınmacılar için, mülteciliğe kabul yönünde bir adım olarak kabul edilmektedir. Ayrıca ilkenin ağırlıklı olarak ileri sürülmesi 1951 Mülteci Sözleşmesi ile değil 1984 tarihli İşkenceye Karşı Sözleşme63 kapsamında başarıya ulaşmaktadır.64 Ancak ilke, her iki sözleşme kapsamında –bağlantılı olarak uygulama alanı bulmaktadır.

Geri Kabul Anlaşması AB hukuku açısından da sıkıntılı bir durum yaratmaktadır.  
AB hukuku belirli şartlar gerçekleştiğinde mültecilerin/sığınmacıların “güvenli üçüncü ülkeye” geri gönderilmelerine izin verir: “Ülkenin geri göndermeme ilkesine uyması; ülkenin kişileri işkence ya da zalimane, insanlık-dışı veya onur kırıcı muameleye uğrama riskinin olduğu ülkelere geri göndermemesi veya 
iade etmemesi; sığınmacının yaşamına ve özgürlüklerine yönelik herhangi bir tehditle karşı karşıya kalmaması, sığınmacının iltica başvurusunda bulunabilmesi ve mülteci statüsünün tanınması durumunda Mülteci Sözleşmesi’nin sağladığı tüm korumalardan faydalanabilmesi” hallerinde iadeye izin verilmektedir.65 Geri Kabul Anlaşması uyarınca, AB ülkeleri, Türkiye’den AB üyesi ülkelere giden 
yasadışı tüm kişileri Türkiye’ye geri gönderme hakkına sahip olduğu öngörülmelidir. Hatta bu kişiler, AB üyesi ülkelerden birine gittiklerinde, 
orada iltica talebinde bulunsalar bile, AB üyesi devlet onları geldikleri güvenli ülke (!) olan Türkiye’ye geri gönderecektir. Dolayısıyla iltica taleplerini kayda almayacaktır. İltica taleplerini kayda almadığı için de, bu kişilerin AB üyesi ülkelerde mülteci olarak bulunmalarının önüne geçilecektir. Ancak Türkiye’nin Güvenli Ülke Statüsünde olmadığı, durumun hukuken sıkıntılı ve tartışmalı bir alan olduğu yukarıda açıklanmıştı. 

AB yasaları, bir ülkenin ancak “Cenevre Sözleşmesi’nin hükümlerini, hiçbir coğrafi kısıtlama koymadan onaylamışsa” güvenli sayılabileceğini 
özellikle belirtir.66 Bununla birlikte Türkiye, bütün dünyada Mülteci Sözleşmesi ’ne coğrafi kısıtlama uygulayan tek ülkedir. Cenevre Sözleşmesi ve Ek Protokol açısından Türkiye “güvenli ülke” konumunda değildir. Hatta yoğun terör saldırıları, Suriye iç savaşının artık daha fazla olarak Türkiye içinde hissedilmesi-yaşanması-, Türkiye’nin komşuları ile ciddi sorunlarının olması dikkate alındığında “güvensiz ülke” konumda olduğu pratikte görülmektedir. İlave olarak, gelen mültecilerin Türkiye’de kalmayıp bir şekilde Avrupa ülkelerine geçmeye çalışmalarının altında da ülkenin “sorunlu” bir halinin olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar neticesinde de, Geri Kabul Anlaşmasının 
AB hukukunun yaratmış olduğu, yukarıda belirtilen ilkelere, Dublin II Tüzüğü ile 2013/32/EU sayılı Direktif 39 2(a) maddesine aykırı olduğu görülmektedir. Bu nedenlerle, Geri Kabul ve Vize Serbestisi Anlaşmanın uygulanması sırasında hukuksal sorun, itiraz ve davalarla karşılaşılma olasılığı mevcuttur.

 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararları Açısından Geri Kabul Anlaşması

Geri Kabul Anlaşmasına bir de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararları kapsamında bakmak yararlı olacaktır. Mültecilerin (sığınmacıların) 
toplu halde göndermelerine karşı AİHM’de alınmış bir karar bulunmaktadır, Hirsi Jamaa ve Diğerleri / İtalya Davası, Büyük Daire Kararı.67 AİHM, bu kararında başvuranlara uygulanan işlemin toplu sınır dışı niteliği taşıdığına ve 4 Numaralı Protokolün 4. maddesinin ihlal edildiğine hükmetmiştir. Geri Kabul Anlaşmasında, “İltica/Sığınma” ile ilgili prosüdürel güvenceler görülebildiği kadarıyla yoktur. AİHS ve Cenevre Sözleşmesine göre ilticacının başvurusunu yapabilmesi lazım. Türkiye’den AB ülkesine-Yunanistan’a- geçti diye 
mülteciler toplu halde iade edilince, böyle bir iltica/sığınma başvurusu yapılamayacaktır. Sığınmacın/ilticanın başvurusunun o ülkedeki yargı 
tarafından incelenip bir karara bağlanması hukuken gereklidir. Bu durumda ülke mahkemesi karar verinceye kadar, ilticacının o ülkede bulunması lazım ki mahkemeye çıkıp sığınma iltica talep ettiğini, hem AİHM içtihatları, hem de uluslararası hukuktan doğan haklarını savunabilme haklarına sahip olsun. Geri Kabul Anlaşması ile tüm bunlara olanak sağlanmayacaktır ve bu da “hak ihlali” neticesini doğuracaktır. 

AİHM’nin M.S.S. / Belçika ve Yunanistan Davası Kararı68 da oldukça önemlidir. Mahkeme Yunanistan’ı Sözleşmenin 3. ve 13. maddelerine (İnsanlık Dışı ve Aşağılayıcı Muamele Yasağı ve Etkili Başvuru Hakkı) aykırılıktan, Belçika’yı mülteciyi Yunanistan’a gönderdiği için 3. ve 13. maddeye aykırılıktan tazminata hükmetmiştir. Bu kararın gerekçesini ise non-refoulement (iade edilmeme) ilkesinin ihlali şeklinde yorumlamak mümkündür. M.S.S. / Belçika ve Yunanistan davası, AB hukuku açısından önem arz eden, sığınmacıların Dublin II Düzenlemesi69 gereğince Yunanistan’a gönderilmesi ile AİHS hükümlerinin birbirine uygunluğu bakımından, AİHM için yol gösterici bir davadır. 

Mahkemenin bu kararı ile Dublin II Düzenlemesinin dayandığı temel varsayımın bir kurgu olduğunu onaylar niteliktedir: Sığınmacılara yönelik muamele, iltica belirleme prosedürlerine erişim dâhil olmak üzere, tüm Avrupa Birliği içerisinde değişiklik göstermektedir. Açıktır ki Dublin II Tüzüğü kapsamında, AB üyesi pek çok devlet ve başka ülkeler
 – Dublin II sistemine göre kendi takdirleriyle bunu yapabilecek olmalarına rağmen – uluslararası korumanın gerektirdiği sorumlulukları yüklenmektense, sığınmacıların Yunanistan’a iadesinde ısrarcı olarak durumu daha da vahimleştirmektedirler.70 Yukarıdaki kısaca açıklanan AİHM’nin kararları çerçevesinde, Ankara ile Brüksel arasındaki Geri Kabul Anlaşmasının AİHS ilkelerine ve AİHM kararlarına da aykırı olacağı hukuksal olarak nettir. Bu noktada, Geri Kabul Anlaşmasının hukuksal olarak yeni bir sıkıntılı alan yaratacağı da öngörülmelidir.

Son nokta olarak, Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) görüşüne de bakmak yararlı olacaktır. Dikkate alınması gereken bir dava bulunmaktadır. Elgafaji davasında71 ABAD, AİHS’nin 3. maddesine gönderme yaparak 2004/83 sayılı Direktifin (Konsey Yönergesi 2004/83/EC (AT) Üçüncü ülke uyruklularının ya da vatansız kişilerin mülteci olarak ya da başka şekilde uluslararası korumaya muhtaç kişiler olarak nitelendirilmeleri ve statüleri ve sağlanacak korumanın içeriği için asgari standartlara ilişkin) 15. ve 2. maddelerinin AİHS’nin 
3. maddesine göre yorumlanması gerektiğine karar vermiştir.72 Bu yorum ile ABAD, AİHS’ne doğrudan atıf yapmış ve bu noktada AİHM kararlarını da gözetmiştir. Anılan bu karar çerçevesinde mülteci ya da başka şekilde uluslararası korumaya muhtaç kişiler olarak nitelendirilmeleri, 
statüleri sağlanacak koruma için AİHS’nin vurgulanan ilgili maddelerinin ve AİHM’nin kararlarının gözetilmesi gerektiği hükme bağlanmıştır. Bu karar dahi Geri Kabul Anlaşmasını hukuken tartışmalı hale getirmektedir. 

 Sonuç

Suriye iç savaşına bağlı olarak artan mültecilik akını artık sadece Türkiye’yi etkilememekte, doğrudan Avrupa Birliği’ni hem politik hem de ekonomik anlamda etkilemeye başlamıştır. Bu etkilenme ve değişim, sonuç itibariyle Türkiye-AB ilişkilerini de şekillendirmeye başlamıştır. Özellikle mültecilik akını ve gelebilecek yeni dalgaların, hem Türkiye açısından, hem de AB üyesi ülkeler açısından yeni bir siyasi ve hukuki sürece neden olduğu görülmektedir. AB’nin (ağırlıklı olarak Alman Şansölyesi Merkel’in inisiyatifinde) mültecilik akınını 
durdurma ve çözüm planında, aslında Türkiye’ye biçilen rol, mülteci akınının durdurulması karşılığında Türkiye’ye “vize serbestisi ve AB’ne üyelik sürecinde Ankara’ya destek” vaadinin ne kadar temiz bir yaklaşım olduğu tartışmalıdır. Hatta açık bir şekilde, Türkiye’ye biçilen rolün “sınır devriyeliği” veya “mültecilere karşı sınır polisliği-jandarmalık” görevi olduğunu söylemek mümkündür. Aslında hem AB, hem de Türkiye açısından öngörülen çözüm modeli, Geri Kabul ve Vize Serbestisi, gerçek bir çözüm modeli olmayıp, sadece geçici, her iki taraf açısından, kendi iç politikalarına yönelik bir girişim olduğunu, her an başarısızlıkla sonuçlanabileceğini hatırlamakta fayda bulunmaktadır. 

Geri Kabul Anlaşması ve Vize Serbestisi Anlaşması, AB hukuku ve Uluslararası hukuk açısından tartışmalı ve gri alanlar yaratmaktadır. 

Anlaşma öncelikli olarak Cenevre Sözleşmesi ve Ek Protokol hükümlerine aykırıdır ve doğrudan non-refoulement kuralını ihlal etmektedir. 
Türkiye uluslararası hukuk açısından “güvenli ülke statüsünde” değildir. Taraflar arasındaki anlaşma AB hukuku ve Dublin II Tüzüğü kapsamında da aykırılıklar içermektedir. Zira AB yasaları bir ülkenin ancak “Cenevre Sözleşmesi’nin hükümlerini, hiçbir coğrafi kısıtlama koymadan onaylamışsa” güvenli sayılabileceğini özellikle belirtir. Mevcut veriler ışığında, Türkiye’nin Cenevre Sözleşmesinin hükümlerine “coğrafi sınırlama” şartı koyması sebebiyle, anlaşmanın AB hukukuna aykırı olduğunu söylemek gerekliliktir. 

Son noktada, AİHM ve ABAD kararları uyarınca da ilgili anlaşmanın yargı kararlarına açıkça aykırı düzenlemeler içerdiğini söylemek mümkündür. Hem AİHM, hem de ABAD mültecilik ile ilgili doğrudan AİHS’nin 3 maddesine ve ilave olarak 2 ve 15. maddelerine atıfta bulunmaktadır. 

Taraflar arasındaki anlaşmada, AİHS hükümleri ve ilgili uluslararası yargı organlarının kararlarının ne ölçüde gözetil(me)diği de ayrı bir husus, önemli bir eksiklik olarak dikkat çekmektedir. AB ile Türkiye arasındaki bu anlaşmanın, her an sona ermesi veya anlaşma koşullarının taraflarca (özellikle Türkiye tarafından) yerine getiril(e)meme ihtimalini de sonuç itibariyle ön görmek yararlı olacaktır. 

DİPNOTLAR;

1 Arap Baharı olarak adlandırılan 2010 yılında Tunus’ta başlayan ve kısa süre içinde diğer Arap ülkelerine yayılan protestoların an ekseninde işsizlik, enflasyon, tek adam yönetimi, temel hak ve özgürlüklerin yetersizliği, özellikle ifade özgürlüğü-, siyasi yozlaşmalar, kötü yaşam koşulları gibi unsurlar yer almaktaydı. Ağırlıklı ve yaygın olarak, Tunus, Mısır, Libya, Yemen, Suriye, Bahreyn gibi ülkelerde yaygın ve çok şiddetli protestolar ile başlayıp şekillenmiştir. Buna karşılıkise Cezayir, Fas, Irak, Kuveyt, Lübnan, Sudan, Suudi Arabistan ve Umman gibiülkelerde küçük çaplı protestolar gerçekleşmiştir. 
Bkz. http://www.sourcewatch.org/index.php/Arab_Spring
2 https://www.hrw.org/report/2011/06/01/weve-never-seen-such-horror/crimes-against-humanity-syrian-security-forces
3 http://www.syriahr.com/en/ bkz. ayrıca: http://www.syriahr.com/en/
4 Syrian Centre for Policy Research (SCPR), “Syria Alienation and Violance impactof syria Crisis Report 2014, March 2015, Damascus – Syria”. Bkz. ayrıca: http://
www.unrwa.org/sites/default/files/alienation_and_violence_impact_of_the_syria_crisis_in_2014_eng.pdf
5 http://www.unhcr.org/turkey/home.php?content=648
6 A.g.e.
7 UNHCR Yüksek Komiseri Antonio Guterres. Bkz. http://www.unhcr.org/turhukukey/home.php?content=648
8 http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/06/150624_suriye_ekonomi
9 Bu ülkelerin kaybı Dünya Bankası verilerine göre 35 Milyar Doları aşmaktadır. Bkz.
http://europe.newsweek.com/high-cost-turkey-syrian-civil-war-403535?rm=eu
Bkz. ayrıca: http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/
MNA/extended-summary-impact-of-ISIS.pdf
10 http://europe.newsweek.com/high-cost-turkey-syrian-civil-war-403535?rm=eu.
Bkz. ayrıca Oytun Orhan, “Effects of the Syrian Refugees on Turkey”, Orsam Report
No. 195, January 2015.
11 Bkz. Syria Alienation and Violance impact of syria Crisis Report 2014, March 2015,
Syrian Centre for Policy Research (SCPR), Damascus – Syria.
12 http://www.publicfinance.co.uk/feature/2016/01/counting-cost-refugees
13 https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss554.pdf.
14 Bkz.“Council Decision 2014/252/EU of 14 April 2014” ayrıca bkz. “International Agreement between the European Union and the Republic of 
Turkey on the readmission of persons residing without authorisation”, Official Journal Of the EU of 07 Mai 2014 L134/3. 
15 Schengen Anlaşması. Bkz. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=URISERV%3Al33020 
16 Bülent Çiçekli, Uluslararası Hukukta Mülteciler ve Sığınmacılar, Seçkin Ankara 2009, S.15. 
17 Mesut Hakkı Caşın, “Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları”, Legal İstanbul 2013, S.1373.
18 Bkz. 1993 Viyana Deklarasyonu ve Eylem Planı.
19 Ademola Abass, “International Law, Text, Cases and Materials” Oxford Press 2012, S. 676.
20 Çiçekli, 2009, S.15. 
21 Thomas Musgrave, “Refugees”, in; “Public International Law, an Australian Perspective”, Edited by Sam Blay/Ryszard Piotrowicz/B. Martin Tsamenyi, Oxford 
Press, Melbourne 1997, S. 302.
22 https://www.amnesty.org.tr/icerik/37/1122/turkiye-1951-cenevre-sozlesmesi 
23 Çiçekli, 2009, S.15. 
24 Protokolün 7. Maddesi.
25 Caşın, 2013, S.1385. Bkz. ayrıca Nazlı Töre, “Uluslararası Göç Hukuku”, Turhan Kitabevi Ankara 2016, S.93.
26 https://www.amnesty.org.tr/icerik/37/1122/turkiye-1951-cenevre-sozlesmesi
27 Bkz. 2014 tarihli, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu.
28 Caşın, 2013, S.1385.
29 Töre, 2016, S.93
30 6458 sayılı Kanun kapsamında yayımlanmıştır.
31 Töre, 2016, S.99
32 6458 sayılı kanun kapsamında yayınlanan Geçici Koruma Yönetmeliği.
33 Uluslararası Af Örgütü Mülteci Hakları Koordinatörü Volkan Görendağ’ın açıklaması. 
http://bianet.org/bianet/toplum/167434-multeci-gocmen-siginmaci-arasindaki-farklar 
34 http://www.publicfinance.co.uk/ 
35 http://data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php.
Bkz.ayrıca:
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160219_ab_turkiye_multeci_zirve
36 A.g.e. 
37 A.g.e.
38 Özellikle Paris ve Brüksel’deki saldırıları ciddi bir kırılma etkisi yaratmıştır.
39 http://www.dw.com/tr/%C3%BC%C3%A7-milyar-euro-t%C3%BCrkiyeye-gidiyor/a-19025629 
40 Çiçekli, 2009, S.15. 
41 Schengen Anlaşması, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=URISERV%3Al33020
42 Dublin II COUNCIL REGULATION (EC) No 343/2003 of 18 February 2003. 
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:050:0001:0010:EN:PDF
43 http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160112_almanya_gocmen_geri 
44 Işıl Özkan, Avrupa Birliği Kamu Hukuku, Seçkin Ankara 2011, S.298.
45 Bkz. Art. 67/1 des Vertrags über die Europäische Union und des Vertrags über die Arbeitsweise der Europäischen Union. 
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT 
46 Özkan, 2011, S.298. Bkz. ayrıca: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT 
47 A.g.e.
48 Der Vertrags über die Europäische Union und des Vertrags über die Arbeitsweise der Europäischen Union.
49 Bkz. ileride Dipnot no: 64 ve 67.
50 Karl Brenke, “Distribution of refuges very uneven among EU member states-even when accounting for economic strength and total population”, DIW Economic 
Bulletin 39.2015, S.511-523.
51 Hannes Schamman, “Wenn Variationen den Alltag besitimmen. Unterschied lokaler Politikgestaltung in der Leistungsgewährung für Asylsuchende” Zeitschrift 
für Vergleichende Politikwissenschaft, Springer, Z. Vgl Polit Wiss (2015) 9:161-182. Bkz. ayrıca: Roland Bank, “Receptions for Asylum Seekers in Europe: An 
Analysis of Provision in Austria, Belgium, France, Germany and the United Kingdom”, Nordic Journal Of International Law 69:257-288, 2000.
52 http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerine-genel-bakis.tr.mfa 
53 A.g.e.
54 http://t24.com.tr/haber/ab-turkiyeye-vize-serbestisi-ekim-2016da-baslayacak,318469
55 Brüksel Zirvesinde tarafların anlaştığı kamuoyu ile paylaşılmış, ancak bu anlaşmanın orijinali henüz yayımlanmamış, ancak basına servis edildiği kısımlarıyla 72 Kriterden oluşan bir yol haritasıyla-anlaşma- sağlandığı açıklanmıştır. Basına ve kamuoyuna yansıdığı kadarıyla anlaşmanın içeriğindeki başlıca hususlar şöyledir: 
“- 15 Ekim tarihli AB Konseyi Sonuçlarına uygun olarak, Türkiye’nin katılım sürecinin yeniden canlandırılmasının gerekliliği hususunda mutabık kalmışlardır.
- Türkiye ve AB, Antalya’da düzenlenen G-20 Zirvesi Ortak Bildirisi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2249 sayılı kararına atıfla, terörizmle mücadelenin 
öncelik olmaya devam ettiğini teyit ederler. 
 - Her iki taraf, 17. faslın açılmasını teminen, Hükümetler arası Konferans toplanmasına ilişkin açıklamayı memnuniyetle karşılamıştır.
 - AB, Vize Yol Haritası unsurlarının tüm katılımcı Üye Devletler nezdinde karşılanmasının hızlandırılması konusunda Türkiye’nin taahhüdünü memnuniyetle karşılamıştır. Avrupa Komisyonu, Türkiye’nin Vize Serbestisi Yol Haritasını uygulamasına ilişkin ikinci ilerleme raporunu 2016 Mart ayının başında açıklayacaktır. Komisyonun 2016 sonbaharında üçüncü ilerleme raporunu sunabilmesini teminen Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşmasının 2016 Haziran ayından itibaren tam olarak uygulanması konusunda her iki taraf anlaşmaya varmıştır.
 - Söz konusu üçüncü ilerleme raporu, Vize Serbestisi Sürecini tamamlamak, başka bir deyişle, Yol Haritasında yer alan unsurlar karşılandığında, Türk vatandaşlarının Schengen bölgesine seyahatlerinde vize uygulamasının Ekim 2016’ya kadar kaldırılmasını teminen yayınlanacaktır.
 - AB, Türkiye’de, acil ve sürekli insani yardım sağlayacaktır. Aynı zamanda, genel mali desteğini önemli ölçüde artıracaktır. Komisyon tarafından, 
Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyelilere ve ev sahibi topluluklara etkin ve tamamlayıcı destek sağlamak amacıyla finanse edilen faaliyetlerin 
eşgüdümünü sağlamak ve etkin hale getirmek için Türkiye için bir Sığınmacı Mali İmkanı oluşturulmuştur. 
-AB Türkiye’ye, başlangıç olarak, Birlik bütçesinden ve üye ülkelerin katkılarıyla 3 milyar Euro ilave kaynak sağlamayı taahhüt etmiştir. 
-Türkiye ve AB, Suriye’deki durumun yarattığı krizle mücadele etmek amacıyla, geçici koruma altındaki Suriyelilere destek verilmesi ve göç yönetimi çerçevesindeki mevcut işbirliğinin ilerletilmesini teminen, 15 Ekim 2015 tarihinde kabul edilen ve bugüne kadar ad referenda niteliğini haiz Ortak Eylem Planının hayata geçirilmesine karar vermişlerdir.
- Özellikle düzensiz göçmen akımına karşı sonuç alınmalıdır. Türkiye ve AB göçmen akınlarını düzenleyecek ve düzensiz göçün engellenmesine katkıda bulunacak Ortak Eylem Planını uygulama konusunda anlaşmışlardır. Türkiye ve AB göç akımlarına düzen getirmek ve düzensiz göçü engellemek üzere Ortak Eylem Planını uygulamak konusunda anlaşmışlardır.
- Sonuç olarak, her iki taraf, anlaşmaya varılmış olduğu üzere ve ivedilikle uygulanması kaydıyla, uluslararası korumaya ihtiyacı bulunmayan göçmenlerin 
Türkiye’ye ve AB’ye seyahatlerini engelleyerek, mevcut ikili geri kabul yükümlülüklerinin yerine getirilmesini temin ederek ve hızlı bir şekilde kaynak ülkelerine geri göndererek uluslararası korumaya ihtiyacı bulunmayan göçmenler konusundaki aktif işbirliğini ilerleteceklerdir.” 
Bkz. http://t24.com.tr/haber/ab-turkiyeye-vize-serbestisi-ekim-2016da-baslayacak,318469 ayrıca bkz. 
http://www.dw.com/en/eu-leaders-to-sign-agreement-with-turkey-over-migrant-flow/a-18883111
56 Bkz. bu kriterler için: http://www.dw.com/en/eu-leaders-to-sign-agreement-with-turkey-over-migrant-flow/a-18883111 
Ayrıca: 
http://t24.com.tr/haber/ab-turkiyeye-vize-serbestisi-ekim-2016da-baslayacak,318469 
http://www.dw.com/de/kommentar-historischer-eu-t%C3%BCrkei-gipfel/a-18884282 
http://www.turkishpress.co.uk/gundem/abden-turkiyeye-3-milyar-euro-h8493.html 
57 http://www.dw.com/tr/ab-vize-serbestisi-i%C3%A7in-ne-istiyor/a-19252576 
58 Kaçak Göçmen merkezleri. http://www.hurriyet.com.tr/vize-muafiyeti-icin-72-sart-40021126 
59 Kaçak Göçmen merkezleri. http://www.hurriyet.com.tr/vize-muafiyeti-icin-72-sart-40021126.
60 https://www.hrw.org/tr/news/2016/03/07/287376 
61 A.g.e.
62 https://www.hrw.org/tr/news/2016/03/07/287376 
63 İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muameleye veya Cezaya Karşı Sözleşme. 
Bkz. http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin1310.pdf
64 Bkz. Gökhan Taneri, Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi (Non-Refloument) İlkesi, Bilge Ankara 2012, S.45.
65 https://www.hrw.org/tr/news/2016/03/07/287376
66 2013/32/EU Direktifi (yönergesi), 39 2(a) maddesi. Bkz. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/ALL/?uri=celex%3A32013L0032 
67 Başvuru no: 27765/09. 23.02.2012 tarihli karar. Bkz. ayrıca: http://madde14.org/index.php?title=Hirsi_Jamaa_ve_Di%C4%9Ferleri_/_%C4%B0talya 
http://www.inhak.adalet.gov.tr/inhak_bilgi_bankasi/tematik_bilginotu/sinirdisi/toplu_sinirdisi.pdf 
68 Başvuru no: 30696/09/09. 21 Ocak 2011 tarihli karar.
69 Bkz. Dublin II Councıl Regulatıon (EC) No 343/2003 of 18 February 2003. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:050:0001:0010:EN:PDF 
70 https://amnesty.org.tr/icerik/37/449/avrupa-insan-haklari-mahkemesi-avrupa-birligi%E2%80%99ndeki-siginmacilarin-haklarini-koruyor 
71 Bkz. ABAD Kararı C.465/07 Rec. 2009.
72 Özkan, 2011, S.257.

Kaynakça

Ademola Abass, “International Law, Text, Cases and Materials” Oxford Press 2012.
Antonio Guterres, UNHCR Yüksek Komiseri 
http://www.unhcr.org/turkey/home.php?content=648
Bülent Çiçekli, Uluslararası Hukukta Mülteciler ve Sığınmacılar, Seçkin Ankara 2009.
Gökhan Taneri, Uluslararası Hukukta Mülteci ve Sığınmacıların Geri Gönderilmemesi (Non-Refloument) İlkesi, Bilge Ankara 2012.
Hannes Schamman, “Wenn Variationen den Alltag besitimmen. Unterschied lokaler Politikgestaltung in der Leistungsgewahrung für Asylsuchende” Zeitschrift für 
Vergleichende Politikwissenschaft, Springer, Z. Vgl Polit Wiss (2015) 9:161-182. 
Işıl Özkan, Avrupa Birliği Kamu Hukuku, Seçkin Ankara 2011.
Karl Brenke, “Distribution of refuges very uneven among EU member states-even when accounting for economic strength and total population”, DIW Economic 
Bulletin 39.2015.
Mesut Hakkı Caşın, “Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları”, Legal Istanbul 2013.
Nazlı Töre, Uluslararası Göç Hukuku, Turhan Kitabevi Ankara 2016.
Oytun Orhan, “Effects of the Syrian Refugees on Turkey”, Orsam Report No. 195, January 2015. 
Roland Bank, “Receptions for Asylum Seekers in Europe: An Analysis of Provision in Austria, Belgium, France, Germany and the United Kingdom”, Nordic Journal 
Of International Law 69:257-288, 2000.
Syrian Centre for Policy Research (SCPR), Syria Alienation and Violance impact of syria Crisis Report 2014, March 2015, Damascus – Syria.
Thomas Musgrave, “Refugees”, in; “Public International Law, an Australian Perspective”, Edited by Sam Blay/Ryszard Piotrowicz/B. Martin Tsamenyi, Oxford Press, Melbourne 1997.
Volkan Görendağ, Uluslararası Af Örgütü Mülteci Hakları Koordinatörü 
http://bianet.org/bianet/toplum/167434-multeci-gocmen-siginmaci-arasindaki-farklar 
Resmi Belge-Mevzuat, İçtihatlar ve Antlaşmalar1993 Viyana Deklarasyonu ve Eylem Planı.  
6458 sayılı Kanun kapsamında yayınlanan Geçici Koruma Yönetmeliği.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. 359 sayılı Kanun.

ABAD Kararı C.465/07 Rec. 2009.
AİHM Kararı, Başvuru no: 30696/09/09, 21 Ocak 2011 tarihli karar.
AİHM Kararı, Başvuru no: 27765/09, 23.02.2012 tarihli karar. Council Decision 2014/252/EU of 14 April 2014.
Der Vertrag über die Europäische Union und des Vertrags über die Arbeitsweise der Europäischen Union, Art. 67/1. 
Der Vertrags über die Europäische Union und des Vertrags über die Arbeitsweise der Europäischen Union.
Directive 2013/32/EU.
Dublin II, Council Regulations (EC) No 343/2003 of 18 February 2003.
International Agreement between the European Union and the Republic of Turkey on the readmission of persons residing without authorisation, Official Journal 
Of the EU of 07 Mai 2014 L134/3. 
İşkenceye ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı veya Onur Kırıcı Muameleye veya Cezaya Karşı Sözleşme.

Schengen Agreement. The 1951 Refugee Convention and its 1967 Protocol.

İnternet Kaynakları 

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:050:0001:0010:EN:PDF
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/en/ALL/?uri=celex%3A32013L0032 
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=URISERV%3Al33020
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT 
http://www.sourcewatch.org/index.php/Arab_Spring 
https://www.hrw.org/report/2011/06/01/weve-never-seen-such-horror/crimes-against-humanity-syrian-security-forces
http://www.syriahr.com/en/ 
http://www.unrwa.org/sites/default/files/alienation_and_violence_impact_of_the_syria_crisis_in_2014_eng.pdf 
http://www.unhcr.org/turkey/home.php?content=648 
https://www.hrw.org/tr/news/2016/03/07/287376 
http://www.unicankara.org.tr/doc_pdf/metin1310.pdf
https://www.amnesty.org.tr/icerik/37/1122/turkiye-1951-cenevre-sozlesmesi
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/06/150624_suriye_ekonomi
http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/MNA/extended-summary-impact-of-ISIS.pdf 
http://www.publicfinance.co.uk/feature/2016/01/counting-cost-refugees 
https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss554.pdf.
http://www.mfa.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerine-genel-bakis.tr.mfa 
http://www.publicfinance.co.uk/ 
http://data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php.
https://amnesty.org.tr/icerik/37/449/avrupa-insan-haklari-mahkemesi-avrupa-birligi%E2%80%99ndeki-siginmacilarin-haklarini-koruyor 
http://www.inhak.adalet.gov.tr/inhak_bilgi_bankasi/tematik_bilginotu/sinirdisi/toplu_sinirdisi.pdf
http://madde14.org/index.php?title=Hirsi_Jamaa_ve_Di%C4%9Ferleri_/_%C4%B0talya 
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160219_ab_turkiye_multeci_zirve
http://www.dw.com/tr/%C3%BC%C3%A7-milyar-euro-t%C3%BCrkiyeye-gidiyor/a-19025629 
http://europe.newsweek.com/high-cost-turkey-syrian-civil-war-403535?rm=eu.
http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/01/160112_almanya_gocmen_geri 
http://t24.com.tr/haber/ab-turkiyeye-vize-serbestisi-ekim-2016da-baslayacak,318469
http://www.dw.com/en/eu-leaders-to-sign-agreement-with-turkey-over-migrant-flow/a-18883111
http://t24.com.tr/haber/ab-turkiyeye-vize-serbestisi-ekim-2016da-baslayacak,318469 
http://www.dw.com/de/kommentar-historischer-eu-t%C3%BCrkei-gipfel/a-18884282 
http://www.turkishpress.co.uk/gundem/abden-turkiyeye-3-milyar-euro-h8493.html 
http://www.dw.com/tr/ab-vize-serbestisi-i%C3%A7in-ne-istiyor/a-19252576 
http://www.hurriyet.com.tr/vize-muafiyeti-icin-72-sart-40021126 


***