1999_2007 Türk Toplumunun Yasama Sürecine Yön vermiş Türk Siyasi Elitlerinin Etkileri , BÖLÜM 2
4.3. EĞİTİM VE YABANCI DİL
İtalyan düşünür Vilfredo Pareto (1968)’nun “Tarih, aristokrasilerin mezarlığıdır” sözünün de özetlediği gibi, elit dolaşımı (Jary, 1991: 70) ya da elitlerin deveranı kavram, toplumsal yapıdaki yukarıdan aşağıya ya da aşağıdan yukarıya doğru gerçekleşen ve sürüp giden dikey hareketlilikleri, bir başka anlatımla elit grupları içindeki yer değiştirme ve yenilenmeleri anlatmak için kullanılır. Elitlerin dolaşımında, bireysel faktörlerin yanı sıra toplumsal faktörler de etkilidir.
Elitlerin dolaşımı sürecinde bir çok sosyal, psikolojik ve biyolojik faktörler etkin rol oynadığı görülür. Bu faktörlerin ilk akla gelenleri arasında sosyal sınıf, eğitim, ailesel öz geçmiş (toplumsal köken), yaş, cinsiyet, bireysel ve psikolojik özellikler, ...vb. dir. Bununla birlikte aile bağları (sosyal orijin) ve eğitim etkenleri (Macdonald, 1977), en çok üzerinde durulan faktörlerdendir (Arslan, 2003-f).
Günümüz Türk siyasi hayatında elit dolaşımı sürecinde etkili olan faktörlerin başında eğitim gelmektedir (Arslan, 2004-f). Eğitim, yalnızca nicelik bakımından yani eğitim düzeyi olarak değil, alınan eğitimin niteliği de bu süreçte oldukça belirleyici rol oynamaktadır. Eğitim faktörünün elit dolaşım sürecindeki etkinliği de her geçen gün daha da artmaktadır. Örneğin 1946-1995 yılları arasında TBMM çatısı altında görev yapmış milletvekillerinin ortalama yüzde 77’si üniversite mezunu iken, Tablo 4’te de gözlemlenebileceği gibi, günümüz Türk siyasi elitleri arasında üniversite mezunlarının ortalama oranı yüzde 90’a ulaşmıştır.
Tablo-4
Türk Siyasi Elitlerinin Eğitim Düzeyleri ve Yabancı Dil Ortalaması.
Ortaokul ve ilkokul mezunlarının 1995-2005 dönemi parlamentolarındaki ortalama temsil edilme oranı ile 1946-1991 dönemleri ortalaması karşılaştırıl dığında bu değişim daha net bir şekilde gözler önüne serilir: 1946-1991 döneminde yalnızca ortaokul mezunu milletvekillerinin oranı yüzde 8.5, yalnızca ilkokul eğitimli milletvekillerinin oranı ise yüzde 5’tir (Arslan, 2003-c). Son üç parlamentoyu kapsayan 1995-2005 döneminde ise, yalnızca ortaokul mezunu parlamenterlerin oranı yüzde 2, yalnızca ilkokul mezunu parlamenterlerin oranı ise yüzde 1.2’dir.
Tablo-5
Türk Siyasi Elitlerinin Yabancı Dil Bilme Durumları
Yabancı dil bilme konusunda da Türk siyasi elitleri, Türk toplumunun geneline oranla seçkinci bir görünüm sergiler. Eğitim düzeyi gibi yabancı dil bilgisi de, her geçen gün elit dolaşım süreci üzerinde etkisini arttırmaktadır. 1946-1991 döneminde milletvekillerinin yaklaşık yüzde 70’i en az bir yabancı dil bilmekte iken (Arslan, 2003-c), Tablo 6’da da görüldüğü gibi günümüzde bu oran yüzde 80’i aşmıştır. Türk siyasi elitlerinin yabancı dil ortalaması is 1.11’dir (Tablo 4).
Tablo-6
Türk Siyasi Elitlerinin Aldıkları Eğitimin Türü
Eğitim faktörünün bir başka önemli bileşeni de alınan eğitimin türüdür. Bir başka anlatımla eğitim faktörü baz alındığında, Türkiye’de siyasi elit dolaşımı sürecinde eğitim düzeyi ve yabancı dil bilgisinin yanı sıra, alınan eğitimin türü de oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Tablo 6’da da görüldüğü gibi, üniversiteler in bazı bölümlerinin mezunları olmak, bireyleri elit dolaşım sürecinde daha avantajlı kılmaktadır. Bu bölümlerin başında hukuk, mühendislik, siyaset bilim ve ekonomi ağırlıklı olmak üzere sosyal-ticari bilimler, tıp ve eğitim gelmektedir.
4.4. GÜNÜMÜZ TÜRK SİYASİ ELİTLERİNİN CİNSİYETİ VE MEDENİ DURUMU
Bilindiği gibi Atatürk tarafından, Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı bir çok batılı ülkelerden çok daha önce verildi. Türk kadını, 1930 yılında seçme, 1934 yılında da seçilme hakkına kavuştu. Türk kadını milletvekili seçilebilme hakkını ilk kez 1935 genel seçimlerinde kullandı ve seçimler sonucunda 18 kadın milletvekili parlamentoya girdi. O günün parlamento aritmetiği içinde yüzde 3.8’lik bir orana karşılık gelen bu oldukça olumlu başlangıç, ne var ki takip eden süreç içinde sürdürülemedi (Arslan, 2004-g; 2004-h).
Günümüzde bile Türk kadını, yasalar karşısında erkeği ile birlikte sahip olduğu eşit hakları toplumsal hayatta ve özellikle de siyasette kullanamamaktadır. Bu durumda, kadınların haklarını kullanma konusundaki tembelliği kadar, toplumsal hayatın hemen her tarafında olduğu gibi siyasi hayatta da köşe başlarını tutmuş durumda bulunan erkeklerin iktidarı paylaşma konusundaki gönülsüzlüğü de büyük rol oynamaktadır.
Tablo 7’de de görüldüğü gibi cinsiyet etkeni, ülkemizde siyasi elit deveranı üzerinde rol oynayan en önemli faktörlerden bir tanesidir.
Üçüncü bin yılda bile, kadınların parlamentoda temsil edilme oranı yüzde 4’ü bile aşamamaktadır. 1946’dan 1995’e kadar olan süreçte Türk kadınının ortalama temsil edilme oranı ise yalnızca 1.3’tür. Bu çağdaş bir toplum için yüz kızartıcı durumun en büyük sorumlusu ise hiç kuşkusuz, yüzde 98.7’lik bir temsil edilme oranına sahip olan Türk erkeğidir. Öyle görünüyor ki, çağdaş dünyada olduğu gibi Türk demokrasisinin de en önemli açmazlarından birisi yaşçılık ise bir diğeri de cinsiyetçiliktir.
Tablo-7
DÖNEMLER CİNSİYET (?) MEDENİ DURUM (?)
5. GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Elitlerin özellikle de Türk siyasi elitlerinin toplumsal özgeçmişlerinin incelenmesi ve sosyal anatomilerinin ortaya konması, Türk toplumunun iktidar yapısının daha iyi anlaşılmasında olduğu kadar, ülkede yaşanan bir çok sosyal ve siyasi gelişmelerin değerlendirmesinin objektif şekilde yapılabilmesin yardımcı olması açısından da önemldir. Konumlar, kontrol ettikleri toplumsal kaynaklar ve sahip oldukları güç bakımından toplumun hiyerarşik yapısının en üst katmanlarını oluşturan elitler, yalnızca toplumda uyulması gereken kuralları belirlemekle kalmazlar, aynı zamanda milyonlarca insanın oynayacağı rolleri de belirlerler. Ülkenin yaşantısını büyük ölçüde onlar yönlendirir, toplumun rotasını onlar çizer, devlet ve toplumun portresinin şekillendirilmesinde de yine onlar en önemli rolü oynarlar.
Bu saptamalardan yola çıkılarak, 1995’ten günümüze kadar geçen süreçte Türk toplumunun, toplumsal ve siyasal yaşantısına yön vermiş ve vermekte olan Türk siyasi elitlerine yönelik olarak gerçekleştirilen araştırmada özetle şu bulgulara ulaşıldı: Günümüz Türk siyasi elitleri arasında bazı toplumsal gruplar aşırı şekilde temsil edilirken, bazı toplumsal kesimler toplum içindeki varlıklarına oranla çok daha az oranda temsil edilmektedirler. Söz konusu elit grubu özellikle yaş, cinsiyet, mesleksel özgeçmiş, eğitim düzeyi ve görülen eğitimin türü
(Boyd, 1973; Macdonald, 1977) gibi sosyal faktörler açısından ele alınıp incelendiğinde bu eşitsizlik açık bir şekilde gözler önüne serilir.
Özetle, Türk siyasi elitleri orta ve ortanın üstü yaşta, üniversite mezunu, sivil bürokrasi-yönetici ve hukukçu kökenli, evli erkeklerin, egemen olduğu bir elit grubudur. Bunlar da göstermektedir ki, Türkiye’de siyasi gücün toplumsal kesimler arasında dağılımı konusunda büyük bir eşitsizlik söz konusudur. Klasik demokrasi teorisinin “salt eşitlikçilik” ilkesi ile taban tabana zıt bir görünüm oluşturan bu durum, ancak elit teorisi ile, özellikle de elitist (Etzion, 1993) elit teorisi ile açıklanabilir.
Konuya, Pareto’nun “tarih, aristokrasilerin mezarlığıdır” sözünün açıkça ifade ettiği “elit dolaşımı” kavramı (Jary, 1991: 70) temelinden yaklaşıldığında da, günümüz Türk toplumunda elitlerin dolaşımı sürecinde bir çok sosyal, psikolojik ve biyolojik faktörler etkin rol oynadığı görülür. Bu faktörlerin ilk akla gelenleri arasında sosyal sınıf, eğitim, ailesel özgeçmiş (toplumsal köken), yaş, cinsiyet, mesleksel öz geçmiş, …vb. gibi bireysel ve psikolojik etkenler sayılabilir.
Gelişmekte olan ve az gelişmiş toplumlarda, elit dolaşımı süreci üzerinde önemli rol oynayan aristokratik etkenler, belirli ölçülerde de olsa, gelişmiş toplumlarda da etkisini sürdürmekle. birlikte, Putnam’ın (1976: 172) da vurguladığı gibi, Amerika’da, Türkiye’de, Hollanda’da, Japonya’da, Sri Lanka’da ve öteki bir çok ülkede böylesi aristokratik etkenler giderek etkisini yitirmeye, buna karşın bireysel başarı elit dolaşımı sürecinde önemli bir faktör haline dönüşmeye başlamıştır
KAYNAKÇA:
ALBAYRAK, M. (2004), Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti, Ankara: Phoenix Yayınları.
ARSLAN, A. (2005-a), “Tek Partili Dönem Ve Çok Partili Dönem Türk Siyasi Elitlerinin Toplumsal Profillerinin Karşılaştırmalı İncelemesi”,
“İş-Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, cilt: 7, Sayı: 1, 2005, http://www.isguc.org/arc_view.php?ex=240, 8.3.2005.
ARSLAN, A. (2005-b), "The Evaluation Of Parliamentary Democracy In Turkey And Turkish Political Elites". Historia Actual On-Line,
(Contemporary History Association – Asociacion De Historia Actual) v. 3, n. 6 (2005) (Revısta Electrónıca «Hıstorıa Actual On-Lıne», Año
III, Nº 6, Invıerno 2005), [journal on line] Available from Internet at: <http://www.hapress.com/abst.php?a=n06a10 > 08.03.2005.
ARSLAN, A. (2004-a), “The Theories on the Power: Elite Theory”, “İş-Güç” Endüstri
İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, cilt: 6, Sayı: 1, 2004,
http://www.isguc.org/arc_view.php?ex=193
ARSLAN, A. (2004-b), “The Theories on the Power 2: Class Theory”, “İş-Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, cilt: 6, Sayı:
2, 2004, http://www.isguc.org/.
ARSLAN, A. (2004-c), “Türkiye’de İktidarın Sosyolojik Anatomisi ve Türk İktidar Seçkinleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 1 Ocak-31 Mart 2004, ss. 1-25.
ARSLAN, A. (2004-d), “Türk İktidar Seçkinleri”, Kırgızistan Kommersiyalık Enstitüsü, Akademik Bakış, Türk Dünyası Celalabad İşletme
Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 3, 2004, ss.: 1-9, http://www.tdcif.org/a_view.php?pg=arc_view&ex=13
ARSLAN, A. (2004-e), “Turkish Political Elites (Türk Siyasi Elitleri)”, International Journal of Human Sciences, Political Science,
20.12.2004, http://www.insanbilimleri.com/en,
ARSLAN, A. (2004-f), “Social Anatomy of Turkish Top Political Elites in Contemporary Turkey”, International Journal of Human Sciences,
Political Science, 21.12.2004, http://www.insanbilimleri.com/en,
ARSLAN, A. (2004-g), “Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Siyasi Hayatında Eşitsizlikler”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Siyaset Bilimi
01.01.2005, http://www.insanbilimleri.com/.
ARSLAN, A. (2004-h), “Çağdaş Türk Toplumunun Siyasi Hayatında Kadının Yeri ve Türk Siyasi Elitleri Arasında Kadının Temsil Edilme
Durumu”, Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma Sempozyumu Kitabı, Cilt: 3, Ss.: 101-110, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
ARSLAN, A. (2003-a), “Eşitsizliğin Teorik Temelleri: Elit Teorisi (The Thoeries On Inequality: Elite Theory”, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2003-2, ss. 115-135.
ARSLAN, A. (2003-b), “Elit Teorisi Işığında Günümüz Türk Toplumunun Genel Bir Değerlendirmesi”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi (Journal
of Sociological Research), Cilt: 6, Sayı: 2, Güz/Autumn 2003, ss. 5-30, Ankara,
ARSLAN, A. (2003-c), “A Different Modernisation Experience In the Middle East: The Army And Modernisation In Turkey”, Fırat Üniversitesi
Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Temmuz 2003, ss.: 151-168,
ARSLAN, A. (2003-d), “Çok Partili Dönem Türk Siyasi Elitlerinin Sosyolojik Profilleri”, Jeopolitik Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı:
7, Yaz 2003, ss. 131-138, İstanbul.
ARSLAN, A. (2003-e), “Emergence Of The Turkish Bourgeoisie And Business-Polıtıcs Relations In Turkey”, “İş-Güç” Endüstri İlişkileri ve
İnsan Kaynakları Dergisi, cilt: 5, Sayı: 2, 2003,
ARSLAN, A., (2003-f) “Elit Teorisi Işığında Günümüz Türk Toplumunun Genel Bir Değerlendirmesi”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi (Journal
of Sociological Research), Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 5-30, Güz / Autumn 2003.
ARSLAN, A., (2001), “Cumhuriyet Dönemi (1920-1995)Türk Siyasi Elitlerinin Toplumsal Profili (Sociological Profiles of Turkish Political
Elites in Republican Era)”, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, 2001, ss. 5-16.
ARSLAN, A. (2000), “Cumhuriyet’ten Günümüze Türk Siyasi Liderleri: Atatürk’ten Demirel’e Üst Siyasi Elitler”, Hacettepe Üniversitesi,
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, c. 8, s. 2/200, s. 499-514.
ARSLAN, A. (1998), “The Theories On Inequality: Elite Theory and Class Theory”, 18 march 1998, Guildford: University of Surrey,
Department of Sociology.
ARSLAN, A. (1995), Turkish Political Elites: Social Construction of Turkish Political Elites and Top Political Leadership in Turkey,
Guildford: University of Surrey, Department of Sociology.
ALTUNIŞIK, R., Coşkun, R., (vd.) (2004) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (SPSS Uygulamalı), Sakarya: Sakarya Kitabevi.
BACHRACH, P. & Baratz, M. (1962), "Two Faces of Power", American Political Science Review, vol. LVI.
DAHL, R. (1961), Who Governs?, New Haven, Yale UP.
ETZIONI, H . (1993), The Elite Connection, London: Polity Press.
FREY, W.F. (1965), The Turkish Political Elite, Massachusetts: MIT Press.
GILBERT, N. (1994), Researching Social Life, London: Sage.
JARY, D. & Jary, J. (1991), Dictionary of Sociology, Glasgow: Harper Collins.
HERTZ, R. & Imber, J. B. (1995), Studying Elites Using Qualitative Methods, London: Sage.
LANDAU, J. M., Özbudun, E., & Tachau, F. (1980) Electoral Politics in the Middle East, London: Cronm Helm.
MACDONALD, M. (1977), The Education of Elites, Milton Keynes: Open University Press.
MEISEL, J. (1962), The Myth of the Rulling Class: Gaetano Mosca and Elite, Michigan: University Press.
MOYSER, G. & W’agstaffe, M. (1987), Research Methods for Elite Studies, London: Allen and Unwin.
MOSCA, G. (1939), The Ruling Class, New York: McGraw Hill.
PARETO, V. (1968), The Rise and Fall of the Elites, New Jersey: The Bedminster.
MILLS, C.W. (1956), The Power Elite, London: Oxford.
PRESTHUS, R. (1964), Men at the Top, New York: Oxford University Press.
PUTNAM, R. (1976), The Comparative Study of Political Elites, New Jersey: Prentice Hall.
THOENES, P. (1966), Elites in the Welfare State Toronto: Trans Canada Press.
TURHAN, M. (1991), Siyasal Elitler, Ankara: Gündoğan Yayınları.
YÜCEKÖK, A.N. (1983), Türkiye’de Parlamentonun Evrimi (The Evaluation of the Parliament in Turkey), Ankara: Ankara University.
UNFPA, (2005), Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA), 20.05.2005,
http://www.un.org.tr/unfpa_tur/populationdynamics1turkey.asp
http://www.yasader.org/web/yasama_dergisi/2007/sayi4/1999_2007_Turk_Toplumunun_Yasama_Sureci.pdf
***
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder