ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYAT, PARTİLERİN SEÇİM BEYANNAMELERİ ve PROPAGANDA GÖRSELLERİ BÖLÜM 1

ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYAT, PARTİLERİN SEÇİM BEYANNAMELERİ ve PROPAGANDA GÖRSELLERİ BÖLÜM 1

İLETİŞİM ve DİPLOMASİ
T.C. BAŞBAKANLIK
BASIN-YAYIN VE ENFORMASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, 
İLETİŞİM ve DİPLOMASİ, 
SİYASAL İLETİŞİM İLETİŞİM ve DİPLOMASİ,
(Communication and Diplomacy)
6 Aylık Yerel Süreli Akademik Hakemli Dergi
Yıl / Year: 2 Sayı / Issue: 3, Temmuz-Aralık 2014 / July-December 2014
ISSN: 2147-6772
BYEGM Adına İmtiyaz Sahibi/
Owner on Behalf of DGPI:
Murat Karakaya
Genel Yayın Yönetmeni/ Editor in Chief:
Ali Güneş
Yazı İşleri Müdürü/Managing Editor:
Mustafa Özben
Web Yönetimi/Webmaster:
Emre Ertekin
Halkla İlişkiler/Public Relations:
Çiğdem Şahin
Sanat Yönetmeni/Creative Director:
Ezgi Zorlu
İç Tasarım/Page Design:
Yeter Baysal
Redaksiyon/Redaction:
Nurbay Coşkunoğlu
Yönetim Yeri /Address:
Ceyhun Atuf Kansu Cad:122
06520 Balgat/ ANKARA
Tel: +90 312 583 60 00
e-mail: webinfo@byegm.gov.tr
www.byegm.gov.tr
İletişim/Contact:
Serkan Ökten
Dr. Mariana Popescu
Tel: +90 312 583 55 08 - 583 62 17
www.iletisimvediplomasi.com
iletisimvediplomasi@byegm.gov.tr
Yapım/Production:
Orient Yayıncılık Reklamcılık Araştırma
Rabat Sok. No:17/4 GOP - Çankaya
Ankara Tel: (312) 431 21 55
Baskı/Print:
1. Baskı Temmuz 2014 - Salmat Basım Ltd. Şti.
Büyük Sanayi 1. Cadde 95/1 İskitler / Altındağ /
Ankara
Editör /Editor:
Prof. Dr. Naci Bostancı
Editör Yardımcıları/ Assistant Editors:
Serkan Ökten, Dr. Mariana Popescu
Yayın Kurulu / Editorial Board:
Erkan Durdu, Ali Güneş, Prof. Dr. Naci Bostancı,
Prof. Dr. Zakir Avşar, Dr. Mariana Popescu, Serkan
Ökten, Üzeyir Tekin
Danışma ve Hakem Kurulu/Advisory Board:
Doç. Dr. Kamile Akgül, Prof. Dr. Hayati Aktaş,
Prof. Dr. Yasin Aktay, Prof. Dr. Suat Anar, Prof. Dr.
Bilal Arık, Prof. Dr. Ümit Atabek, Prof. Dr. Mustafa
Aydın, Prof. Dr. Suavi Aydın, Prof. Dr. Mazhar
Bağlı, Doç. Dr. Hamit Emrah Beriş, Prof. Dr. Ayhan
Biber, Prof. Dr. Cüneyt Binatlı, Prof. Dr. Şeref Boyraz,
Prof. Dr. Hamza Çakır, Prof. Dr. İlker Hüseyin
Çarıkçı, Prof. Dr. Yılmaz Çolak, Prof. Dr. Yusuf
Devran, Prof. Dr. Davut Dursun, Prof. Dr. Müge
Elden, Prof. Dr. İrfan Erdoğan, Prof. Dr. Sabri Eyigün,
Doç. Dr. Cemal Fedayi, Doç. Dr. Fatma Geçikli,
Prof. Dr. Süleyman İrvan, Yrd. Doç. Dr. Emre İşeri,
Prof. Dr. Metin Işık, Prof. Dr. Ahmet Kalender, Prof.
Dr. Fatih Karaosmanoğlu,
Prof. Dr. Selma Karatepe,
Prof. Dr. Bayram Kaya, Prof. Dr. Mahmud Erol
Kılıç, Doç. Dr. Timuçin Kodaman, Prof. Dr. Levent
Köker, Prof. Dr. Önder Kutlu, Yrd. Doç. Michael
Kuyucu, Prof. Dr. Talip Küçükcan, Prof. Dr. Ümit
Meriç, Prof. Dr. Mahmut Mutman, Yrd. Doç. Dr.
Nilüfer Avşar Negiz, Prof. Dr. Aydemir Okay, Doç.
Dr. Murat Okcu, Prof. Dr. E. Nezih Orhon, Yrd. Doç.
Dr. Ahmet Özcan, Doç. Dr. Mesut Özcan, Prof. Dr.
Özlem Özgen, Doç. Dr. Nilüfer Pembecioğlu, İsmail
Hakkı Polat, Dr. Murat Saraçlı, Prof. Dr. Ali Yaşar
Sarıbay, Doç. Dr. Ali Şahin, Prof. Dr. Esma Şimşek,
Doç. Dr. Raci Taşçıoğlu, Doç. Dr. Mustafa Z. Tunca,
Prof. Dr. İlter Turan, Doç. Dr. Hasan Tutar, 
Prof. Dr.NurçayTürkoğlu, Prof. Dr. Aydın Uğur, Prof. Dr.
Cem Yaşin, Hilmi Yavuz, Prof. Dr. Uğur Yavuz, Yrd.
Doç. Dr. Murat Yeşiltaş, Prof. Dr. Selahattin Yıldız…
I&D İletişim ve Diplomasi ulusal akademik hakemli bir dergidir. 
T.C. Başbakanlık Basın -Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü yayınıdır. 
Yılda 2 Sayı yayınlanır.

Bu Sayıda…

1 Editörün Notu 5 

Necdet EKİNCİ - Siyasal İletişim Çalışmalarında Kapsam ve Yaklaşım Sorunsalı 27 
Soyalp TAMÇELİK - Sosyal Medyanın Türkiye’de Yeni Özgürlük Alanlarını Belirlemedeki Etkisi ve Yerel Seçimlerde Siyasal İletişimle Kolektif Kimlik
Oluşumundaki Rolü 49 
Elif Asude TUNCA - Nurten AVTÜRK KOLDAŞ - Siyasal İletişim ve Siyasal Pazarlama Perspektifinden 2013 KKTC Erken Genel Seçimi’ne Katılan Partilerin
Yürüttükleri Seçim Kampanyaları 83 
Ali KORKMAZ - Siyasal İletişim Bağlamında Çözüm Süreci Haberlerinin Analizi 107 
Muzaffer ŞAHİN - Siyasal İletişimde Anadolu Ajansı’nın Rolü 129 
Hüseyin BAL - Selahaddin BAKAN - Yunus KOÇ - Sosyo-Politik Parametreler Açısından Van’daki Siyasal Temsil Anlayışı: İl Merkezi Üzerine Bir Araştırma 155 
İsmail KÖSE- Çok Partili Siyasi Hayat, Partilerin Seçim Beyannameleri ve Propaganda Görselleri (1950-2011) 195 
Selim ÖZTÜRK -Siyasal İkna ve Seçim Müzikleri: Türkiye Üzerine Bir İnceleme 219 
İngilizce Özetler/Abstracts

ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYAT, PARTİLERİN SEÇİM BEYANNAMELERİ ve PROPAGANDA GÖRSELLERİ (1950-2011)

Yrd. Doç. Dr. İsmail KÖSE

ÖZET

Türk siyasal sisteminde seçimler uzun bir tarihe fakat aynı oranda başarısız bir geçmişesahiptir. Çok partili demokratik seçimlerin yapılabilmesi için parlamentodabirden fazla siyasi partinin temsil ediliyor olması ve demokratik kültür düzeyinin buaşamaya ulaşması gerekir. Osmanlı’nın son on yıllarında yapılan çok partili hayatageçiş denemeleri başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Cumhuriyet’in ilk iki yılındaki çokpartili siyasi hayat denemelerinden de beklenilen netice elde edilememiştir.
II. Dünya Savaşının hemen sonrasına denk gelen Cumhuriyet tarihindeki üçünü
çok partili sistem denemesinde iktidar partisi CHP, elindeki tüm devlet imkânlarınıkullanarak seçimlerden büyük bir zafer elde etmiştir. Fakat bu seçimler aynı zamandaCHP’nin zaferle çıktığı son seçimler olmuştur. CHP’nin devlet imkânlarını kullanmasıve DP’nin çok yeni bir parti olması 1946 seçimlerinde propaganda çalışmalarınaçok fazla gerek bırakmamıştır. 1950’den 2011’e kadar 65 yıllık çok partili siyasiyaşam tecrübesi içinde, partilerin halkın beğenisini kazanmaya özen gösterdiği ve propaganda çalışmalarına yoğunlaştığı görülür.
Anahtar Kelimeler: Çok Partili Siyasi Hayat, CHP, DP, Siyasi Partiler, Oy, Seçmenler.

İletişim ve Diplomasi / Siyasal İletişim İ. Köse: Çok Partili Siyasi Hayat, Partilerin Seçim Beyannameleri ve Propaganda Görselleri

GİRİŞ

Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan ve 29 Ekim 1923 tarihinde resmen ilan
edildikten sonra yapılan ilk girişimlerden biri, çok partili siyasi hayata geçiş
denemesidir. Kısmen Meclis’te temsil edilen ve edilmeyen muhalefetin parti
çatıları altında toplanmasının sağlanarak kontrol altına alınmasının amaçlandığı
bu girişimin diğer amacı Osmanlı Devleti’nin son elli yılında 
(1. deneme: 1876 tarihli Kanun-i Esasi’deki düzenleme ile 1909 yılında; 
 2. deneme: Mondros Ateşkesi sonrasında 1918’in son aylarında) 
iki defa denenen fakat başarılamayan çoğulcu idarenin kurulmasını sağlamaktı.

Fakat bu, çok kolay bir iş değildi. Çünkü Cumhuriyet’i kuran çekirdek
kadro hızlı bir şekilde devrim niteliğinde düzenlemeler yapmak için hazırlanmaktaydıve muhalifler ile çekirdek kadronun, yapılması planlanan devrimlereyaklaşımı uzlaşılamayacak kadar farklıydı. Bu nedenle planlanan devrimniteliğindeki yenilikler için tek sesli bir meclise ihtiyaç vardı. Fakat Kurucu
Meclis unvanını elinde bulunduran Birinci Meclis’in tasfiyesi de muhalif
seslerin susturulması için yeterli olmamıştır. (Türkiye Büyük Millet Meclisi
Zabıt Ceridesi-Gizli Celse Zabıtları [TBMMZC-GCZ]) Meclis’te, örneğin Lozan
görüşmeleri esnasında Başbakanlık görevini yürüten Rauf Orbay, radikal
değişikliklere karşıydı ve Hilafetin kaldırılmasını istemiyordu.1 (Library of
Congress Manuscript Division, The Papers of Mark L. Bristol-V [LCMD-V])
Bilindiği gibi Rauf Orbay, Refet Bele ve Kazım Karabekir ile birlikte daha sonra
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı (TCF) kurmuşlardır. TCF’nin kurucu
kadrosu Mustafa Kemal’in silah arkadaşlarından oluşmakla birlikte CHP’nin
Kemalizm üzerine oturmuş olan plan ve prensiplerine muhalefet edecekleri
ilk günden belliydi. Oysa CHP, tüm plan ve programını Kemalizm ekseninde
yoğunlaştırmış ve “Partinin güttüğü bütün bu esaslar, Kemalizm prensipleridir”
şeklinde programına kaydetmiştir (C.H.P. Programı, 1935, s s. 1-3).

Bu şartlar altında çok partili hayatın yaşaması ya da yeni kurulan cumhuriyetin
çok partili hayata adapte olması imkânsızdı. Zaten ilk deneme de büyük
bir başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Söz konusu nedenler ile diğer çok sayıda iç ve dış krizlerin etkisiyle, 1930
yılındaki kısa süreli teşebbüs hariç, 1946 yılındaki genel seçimlere kadar Türkiye’deçok partili hayata geçilmesinin denenmesi mümkün olmamıştır. 1946
yılında böyle bir denemenin yapılması büyük oranda Türkiye’nin kendisini,
II. Dünya Savaşı sonrasında yeninden şekillenen uluslararası ortamda Batı
Bloku ile daha yakın hale getirmek ve artan Sovyet tehdidine karşı bu Blok’la
güvenliğe dayalı işbirliği kurmak isteğinden kaynaklanmıştır. Tamamen dış
dinamiklerin etkili olduğu bu sürecin yaşanması kaçınılmaz bir durumdu.
Çünkü bu döneme kadar Türkiye tek parti idaresinde, Bolşevik Rusya ile hemen
hemen hiçbir farkı olmayan bir şekilde CHP bürokrasisi ve tek adam
yöntemi ile idare edilmişti.

1946 seçimleri tamamen göstermeliktir ve bu seçimlerde CHP çok partili
hayata geçilmesine henüz hazır olmadığını göstermiştir. Fakat Sovyetler merkezligüvenlik kaygıları, dış dinamiklerin baskısı ve içerde idare edilemez
hale gelmiş olan siyasi tansiyon mevcut idarenin artık sürdürülemez olduğunu
göstermekteydi. Söz konusu nedenlerden ötürü 1950 yılında yapılan genel
seçimler bu sefer daha demokratik şartlar altında gerçekleşmiş ve 27 yıllık
kesintisiz iktidardan sonra CHP seçimleri kaybetmiştir (Germen, 1955).
Bu çalışmada 1950 yılı ile 2011 yılları arasındaki dönemde siyasi partilerin
seçimler öncesinde kullandıkları sloganlar ve bu sloganların kavramsal altyapısı
incelenmiştir. İnceleme alanı genel seçimlerle sınırlı tutulmuş ve mahalli
seçimler başka bir çalışmada ele alınmak üzere kapsam dışı bırakılmıştır. Ayrıca,
Türk siyasal sisteminde çok sayıda parti bulunduğu için seçimler sonrasında
TBMM’ye girmeyi başarabilmiş olan partilerin sloganları ve kampanya görselleri
irdelenmiştir. Çalışmanın amacı, 1950 yılındaki genel seçimler ile Türk siyasi
hayatında çok partili seçim sistemine geçildikten sonra; siyasi partilerin görsel,
yazılı ve kısmen sözel propaganda yöntemleri ve sloganların karşılaştırmalı olarak-özellikle etkinlik ve süreklilik açısından - analiz edilmesidir. Ayrıca, 1950
yılından 2011 yılına kadar geçen sürede kullanılmış propaganda malzemelerinin
devamlılığı ve dönem dönem yeniden ortaya çıkması ile özellikle siyasi yelpazede bulunulan yerin, seçim görsellerine yansıması irdelenmeye çalışılmıştır.
Çalışmada, siyasi partilerin öne çıkan görsellerinin, seçimler öncesindeki
beyannamelerinin, parti tüzük ve programlarının, dönemin gazetelerinin
ve TBMM zabıt ceridelerinde yer alan konuşmaların karşılaştırılması, irdelenmesi
ve propaganda çalışmalarının seçim sonuçlarına yansımalarının karşılaştırmalı
olarak değerlendirilmesi, sonuçların tablo ortamına aktarılarak sayısal verilerin karşılaştırılması ve analiz edilmesi yöntemi takip edilmiş; Çalışmada 

1946, 1950, 1954, 1957, 1961, 1965, 1969, 1973, 1977, 1983, 1987, 1991, 1995, 1999, 2002, 2007, 2011 Milletvekilliği Genel Seçimleri ele alınmıştır.

2 Cİ BÖLÜM İLE DEVAM EDECEKTİR,

***