TERÖR ÖRGÜTLERİ VE EKONOMİK MALİYETİ, DİYARBAKIR OLAYLARI ÖRNEĞİ,
Sedat Laçiner,
TERÖR ÖRGÜTLERİ VE EKONOMİ,
GİRİŞ
< Terör Örgütleri Eylemleri ile toplumsal düzeni çalışmaz hale getirmeyi, Devletin ülkedeki otoritesini sarsmayı hedeflerler.>
< Çöken bir Ekonomide panik ve anarşi hâkimdir. Hangisinin hangisinden kaynaklandığı sorusunun yanıtı karışık olmakla birlikte Zayıf Ekonomi Terörü, Terör de zayıf Ekonomiyi besler. >
< Güvenlik harcamalarının en hayati olanlarını dahi karşılamak zorlanırken, terörün neden olduğu ekonomik kayıplar nedeniyle terörle mücadele de, kaynak yetersizliğinden dolayı sekteye uğrayabilir. >
I. TERÖRÜN EKONOMİ ÜZERİNDEKİ MALİYETLERİ : GENEL ÇERÇEVE,
Terör örgütleri genelde insanlardan ziyade devleti temsil eden binalara ve eşyalara saldırırlar.
Kayıplar 1984-2006
Şehit Asker 4354
Şehit Polis 272
Şehit Korucu 1330
Şehit Öğretmen 123
Şehit Diğer K.G. 325
Öldürülen Vatandaş 5219
Ölü Ele Geçen Terörist 25.005
Toplam Ölümler: 36.628
İlk başta terör örgütünü suçlayan vatandaşlar bir süre sonra zararın giderilmesinde geç kalan hükümeti suçlamaya başlarlar.
Doğrudan mal veya kayıplarında bir diğer maliyet de sigorta primlerinin yükselmesidir. Terör bölgesinde sigortalı iş yapabilmenin maliyeti gittikçe artar ve bir süre sonra piyasada daha çok sigortasız çalışabilenler kalır.
Belirsizlik ve risklerin böylesine yükseldiği ve maliyetlerin arttığı terör bölgelerine bazı sektörleri getirebilmek ise olanaksız gibidir.
Terör imajı kolay ortadan kalkmaz ve hizmet sektörü yatırımları dedikodulara ve küçük risklere çok hassastır.
Özel veya kamu şirketleri her türlü kargolarında ekstra masraflar ile karşılaşırlar. Önem verdikleri ürünlerde sigorta masrafları artarken, taşınacak mallarda terör ortamı nedeniyle oluşan gözetim masrafları kargonun minimum % 3’üne ulaşır.
Bölgede biten hayvancılık ve büyük zarar gören tarımın ekonomiye maliyetini hesaplayabilmek oldukça zordur. Her şeyden önce bölge halkı kendi kendine yeter olmaktan çıkmıştır.
Hiç bir yakını veya kendisi terörden doğrudan etkilenmese de her yıl binlerce kişinin öldüğü veya yaralandığı bir ülkede herkes bir potansiyel kurbandır.
Terör yaygın korku üretir ve bu korku kısa sürede tüm ülkede güvenliği daha masraflı bir hale getirir. Ülkenin hiçbir bölgesi bu korku ve onun getirdiği
maliyetlerden kaçamaz.
Güvenlik önlemlerindeki artış terörü önlemede belli oranda başarılı olsa da, diğer taraftan teröristlerin tam da meydana getirmeye çalıştıkları etkiye de yol
açabilir. Güvenlik önlemlerinin arttığı yerde belirsizlik ve risk var demektir. Daha doğrusu bu algı kaçınılmazdır.
Terör örgütleri en çok o ülkenin diğer bölgelerinden ve diğer ülkelerden gelen doğrudan yatırımları hedef alırlar.
II. DİYARBAKIR OLAYLARI; ÖNCESİ VE SONRASI.,
İlk dönemde PKK’ya az miktarda yiyecek verenler dahi terörü destekledikleri gerekçesiyle tutuklanmışlardır. Bu da teröre değil, terörle mücadeleye zarar vermiş ve hatta PKK’ya katılımları arttırmıştır.
Ayaklanmanın en önemli unsurları okulların ve işyerlerinin protesto edilmesi, kepenklerin kapatılması ve sokağa dökülme olacaktı.
III. TARAFLARIN OLAYLARA BAKIŞI
Diyarbakır ve Viranşehir örneklerinde gözlendiği üzere valiler, halka yakın bir duruş sergilemişlerdir.
Esnafa özel bir ilgi gösterilmiş ve zararlarının karşılanacağı sözü verilmiştir.
Yerel esnaf ve iş adamlarının olaylara tepkisi en iyi Batman’da 30 Mart’ta ortaya çıkmıştır. Yürüyüş sırasında camları kırılan işyeri sahipleri ile göstericiler arasında kavga çıktı.
Bazı DTP’li belediye başkanları açıklamalarıyla olayları ateşlemiş, bazı yerlerde ise belediye başkanları ve yakın adamları olayların bizzat içinde yer almıştır.
Eğer uçaklar, tanklar ve diğer askeri araçlar sık sık ülke semalarında veya sokaklarında görülür ise bilinçaltına işgal algılaması yerleşir ve bu imaj bir süre sonra oradan sökülüp atılamaz.
Terör sadece polislerin, istihbaratçıların ve askerlerin çözebileceği bir sorun değildir. Tüm toplumun soruna el atması gerekir.
IV. DİYARBAKIR OLAYLARININ EKONOMİYE MALİYETİ
En hafifinden hesaplansa dahi olayların bölgeye maliyeti 500 milyon doların üzerindedir. Üstelik bu, kısa ve orta dönemin zararıdır. 8
V. DİYARBAKIR OLAYLARININ, BÖLGE VE ULUSAL EKONOMİYE TOPLAM ZARARI; GENEL BİR DEĞERLENDİRME.,
Çalışanların ve işyapmak için gelenlerin psikolojileri de eklendi inde sadece mesai saatleri değil, mesailerdeki kalite de zarar hanesine yazılmalıdır.
Sadece Batman’da 300’e yakın işyerinin kapanmış olduğu tespit edilmiştir.
VI. DEVLETİN ZARARLARI GİDERMEK İÇİN ALDIĞI ÖNLEMLER.,
VII. ÖNERİLER
Diyarbakır Saldırıları’nın bölgede kaç işsize yol açtığı, olaylardan sonra kaç işletmenin iflas ettiği veya zor durumda kaldığı tespit edilebilseydi teröre karşı
devlet ile halk arasında daha güçlü bir birliktelik oluşturulabilirdi.
Bölgede terörle mücadelenin bıraktığı en önemli miras güvenlik güçlerinin vatandaş ile ilişkilerindeki sorunlardır.
Altyapısız ekonomi olmaz ve altyapının en önemli unsuru nakliye ulaşımdır.
Bu bağlamda Adana’dan bölgenin içlerine kadar uzanan bir ulaşım ağı ihtiyacı vardır.
Terörde Başarı ne kadar çok kişiyi öldürdüğünüzle değil, Ne kadar az kişiyi öldürmek zorunda kaldığınızla ölçülür.
***