Medvedev’in Suriye Ziyareti ve Türkiye
Hasan Kanbolat,
05 MAYIS 2010
ORSAM Başkanı,
hasankanbolat@orsam.org.trRusya Federasyonu Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev, 10-11 Mayıs’ta Suriye’yi, 11-13 Mayıs’ta da Türkiye’ye resmi bir ziyaret gerçekleştirecek.
Medvedev'in Suriye ziyareti Sovyetler Birliği’nden sonra Rusya Federasyonu’ndan Suriye'yi ziyaret edecek olan ilk Rus devlet başkanı olması bakımından önem taşıyor. Suriye, Soğuk Savaş yıllarında Moskova'nın Ortadoğu’daki kalesiydi. Sovyetler Birliği’nin dağılması sonrası Rusya Federasyonu kendini toparlayana kadar Moskova’nın Şam’a ilgsi azalsa da 2000’li yıllarda ikili ilişkiler yeniden canlandı. Özellikle, Ağustos 2008'de (8/8/8) gerçekleşen savaşın ardından Şam tercihini Moskova olarak yaptı. Savaştan hemen sonra Rusya Federasyonu’nun Karadeniz’deki tatil kenti Soçi'de Medvedev ile bir araya gelen Esad, Moskova’nın yanında olduğunu açıkça belirtmişti. Obama'nın iktidara gelmesinin ardından düzelme eğilimine giren Suriye-ABD ilişkilerinin, Şam'ın Lübnan'daki Hizbullah militanlarına füze ve silah gönderdiği gerekçesi ile yeniden bozulması ve Washington’un bu ülkeye yönelik yaptırımları bir yıl daha uzatması da Şam-Moskova yakınlaşmasının hızlanmasına neden oldu.
Medvedev'in Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile bir araya gelmesi ve ikili ekonomik ve askeri ilişkilerin geliştirilmesini öngören anlaşmalar imzalanması bekleniyor. Rusya Federasyonu ile Suriye arasında Soğuk Savaş yıllarında mevcut olan sıcak askeri ilişkilerin tekrar eski düzeyine döndüğü de açık bir gerçektir. Suriye’nin Rusya Federasyonu’ndan silah almaya devam etmesi, Soğuk Savaş yıllarında Sovyetler Birliği tarafından ikmal ve bakım üssü olarak kullanılan Suriye’nin Tartus limanının, 2017 yılında kira sözleşmesi sona erecek olan Ukrayna-Kırım’daki Rus deniz üssüne alternatif bir arayış olarak yeniden gündeme gelmesi ikili askeri ilişkilerin geliştiğinin işaretleri olarak yorumlanmaktadır. Ekonomik ilişkilere bakılacak olunursa, 1993’de Suriye ile Rusya Federasyonu arasında imzalanan ticari, ekonomik ve teknik işbirliği anlaşması ile iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerde somut gelişmeler zaten yaşanmaya başlamıştı. Söz konusu anlaşma çerçevesinde Suriye-Rusya Federasyonu Ticari ve Ekonomik İşbirliği Komisyonu oluşturulmuştu. Söz konusu işbirliği, ticaret, enerji, toprak reformu, sulama, petrol ve gaz sanayi ve ulaştırma alanlarını kapsamıştı. Esad’ın 2005 yılında Moskova’ya yaptığı resmi ziyaret ile birlikte ikili ekonomik ilişkiler daha da gelişmişti. Esad’ın Moskova ziyareti sırasında, karşılıklı yatırımların teşviki ve korunması, uluslararası kara taşımacılığı, Suriye Petrol Bakanlığı ve Rusya Syur Neft Gaz Şirketi arasında petrol ve gaz alanında işbirliği anlaşması, bankacılık alanında işbirliği anlaşması, standartlar alanında anlaşma muhtırası, Suriye ve Rusya işadamları konseyi ortak işbirliği anlaşması ve Suriye’de gaz arıtma tesisi anlaşması imzalanmıştı.
Günümüzde Suriye, Rusya Federasyonu’na ağırlıklı olarak yaş meyve ve sebze, yağ, tohum, tekstil, ev gereçleri, mobilya ihraç ediyor. Türkiye, Rusya Federasyonu’na Rusların çıkarttığı zorluklar nedeniyle yaş meyve ve sebze satmakta zorlanırken, Türkiye’den daha ilkel koşullarda üretim yapan Suriye bu konuda hiçbir sıkıntı ile karşılaşmamaktadır. Suriye-Rusya Federasyonu dış ticaret hacmi 2000 yılında 166 milyon dolar İken 2009 yılında 1 milyar doları aşmıştır.
Suriye-Rusya Federasyonu ilişkilerinin iyi olması Soğuk Savaş yıllarında Türkiye için bir sıkıntı kaynağı olmuştu. Ancak, günümüzde gerek Suriye gerek Rusya Federasyonu ile iyi ilişkiler kurmuş olan Türkiye için söz konusu durum negatif değil pozitif bir olgu haline gelmeye başlamıştır. Örneğin, Türkiye’nin güneyindeki yaş meyve ve sebze üreticileri, Türk tekstilcileri üretimlerini Suriye’ye kaydırarak Suriye üzerinden Rusya Federasyonu’na ihracata başlamışlardır. Suriye’ye giden Medvedev, Soğuk Savaş yıllarının izole edilmiş ülkesi Suriye ile değil, Türkiye üzerinden dünyaya açılmaya başlayan Şam ile karşılaşacaktır. Bu nedenle, Suriye’nin dinamiğini belirleyen artık Moskova değil Ankara-İstanbul olmaya başlamıştır.
05 MAYIS 2010
http://orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=781
***
